Το συστημικό πρόβλημα της μετανάστευσης, ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ, Ελευθεροτυπία (24 Οκτώβρη 2009)

Ελευθεροτυπία (24 Οκτώβρη 2009)

Το συστημικό πρόβλημα της μετανάστευσης

Η «σοσιαλιστική» κυβέρνηση που μας προέκυψε, όχι μόνο προχωρά στη λήψη των ίδιων μέτρων που θα έπαιρνε και το εναλλακτικό κόμμα εξουσίας, τώρα που ...μόλις «ανακάλυψε» τα τεράστια ελλείμματα στον δημοσιονομικό και τον τομέα των εξωτερικών συναλλαγών, αλλά και συνεχίζει και επεκτείνει την κρατική καταστολή, όπως ακριβώς επιτάσσουν οι ελίτ που ουσιαστικά την επέλεξαν. Και η καταστολή αυτή δεν εκδηλώνεται μόνο εναντίον των «συνήθως υπόπτων», δηλαδή των νέων στα Εξάρχεια που βαφτίζονται «χούλιγκαν» από τον «ρέκτη» Υπουργό «προστασίας του πολίτη» (σύμφωνα με την Αμερικάνικης προέλευσης πολιτικώς ορθή ορολογία που εισάγει η νέα κυβέρνηση!) ή κατά των σημερινών «άθλιων» του συστήματος: των μεταναστών. Ήδη από τα πρώτα βήματα της η νέα κυβέρνηση χρησιμοποιεί την ωμή συστημική βία και κατά «απείθαρχων» εργαζομένων, αλλά ακόμη και κατά πολιτών που, αντίθετα με τις ρατσιστικές τάσεις που καλλιεργεί το ίδιο το σύστημα, τολμούν να διαμαρτύρονται (βλ. τα επεισόδια στη Νίκαια) για τις αστυνομικές και λιμενικές κτηνωδίες εναντίον ανυπεράσπιστων μεταναστών[1] και τα ρατσιστικά πογκρόμ (βλ. Μανολάδα).

Οι διώξεις βέβαια αυτές κατά των μεταναστών δεν είναι καινούριες. Μόνο το 2008 στην Ε.Ε. έγιναν 146.337 συλλήψεις μεταναστών (που αποτελούν το 24,5% των συνολικών συλλήψεων!), γεγονός που αντιπροσωπεύει μια αύξηση 65% σε σχέση με το 2006[2]. Οι μαζικές συλλήψεις ακολούθησαν την εισαγωγή δρακόντειας νομοθεσίας τον Ιούλη που συμπεριλάμβανε την δραστική επέκταση του χρόνου προσωρινής κράτησης των λαθρομεταναστών και την ίδρυση άτυπων στρατοπέδων συγκέντρωσης. Είναι επομένως φανερό ότι, όπως παρατηρεί έγκυρος Βρετανός αναλυτής, οι άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ «φαίνεται ότι είναι πολύ πρόθυμες να κάνουν στραβά μάτια όταν η Ελλάδα κάνει τη βρωμοδουλειά τoυς να κρατά τους μετανάστες απέξω» από το φρούριο-Ευρώπη.[3] Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι οι επιθεωρητές της Υπάτης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες χαρακτήρισαν απαράδεκτες τις συνθήκες κράτησης των μεταναστών, τονίζοντας, για παράδειγμα, πως περισσότεροι από 850 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων 200 ασυνόδευτα παιδιά, στην πλειοψηφία τους από το Αφγανιστάν, εκρατούντο κάτω από άθλιες συνθήκες στην Παγανή της Λέσβου.[4] Ούτε είναι βέβαια τυχαίο ότι «η Ελλάδα διαθέτει ένα διαβόητο σύστημα παροχής ασύλου που παρουσιάζει το χαμηλότερο ποσοστό αποδοχής αιτήσεων στην Ευρώπη» (από τoυς 20.000 που ζήτησαν άσυλο δόθηκε άσυλο στους 379 το 2008!).[5]

Όμως, τί άλλαξε άραγε μεταξύ της αρχής της δεκαετίας, όταν οι ελίτ στην Ευρώπη και στην Ελλάδα έκαναν πως δεν έβλεπαν την μαζική ―νόμιμη και μη― εισροή μεταναστών από την περιφέρεια (Ασία, Αφρική κ.λπ.) και την ημιπεριφέρεια (Ανατολική Ευρώπη); Αυτό που άλλαξε είναι, κυρίως, η επιδείνωση της χρόνιας οικονομικής κρίσης που δημιούργησε την σημερινή μαζική ανεργία στη δυτική Ευρώπη, με τεράστιο πολιτικό κόστος που θέτει σε κίνδυνο το ίδιο το σύστημα. Στην Ελλάδα, μάλιστα, η οικονομική κρίση είχε αρχίσει να επιδεινώνεται ακόμη νωρίτερα όταν, μετά το τέλος των Ολυμπιακών, μείναμε με ένα ακόμη μεγαλύτερο από πριν δημόσιο χρέος και ο οικοδομικός οργασμός που είχε βασιστεί στη φθηνή εργασία των μεταναστών ξεφούσκωσε. Θεμελιακό, άλλωστε, στοιχείο της οικονομικής παγκοσμιοποίησης είναι το άνοιγμα και απελευθέρωση των αγορών, μια διαδικασία που οδήγησε στην σημερινή πελώρια συγκέντρωση οικονομικής δύναμης, εισοδήματος και πλούτου στις οικονομικές ελίτ και στα προνομιούχα κοινωνικά στρώματα. Όμως, ενώ η απελευθέρωση των αγορών εμπορευμάτων, κεφαλαίου και εργασίας («ελαστικές» εργασιακές σχέσεις) ήταν πλήρης, δεν συνέβη το ίδιο και με το άνοιγμα των αγορών αυτών. Στην αγορά εργασίας το άνοιγμα αυτό ήταν πάντοτε ελεγχόμενο από την υπερεθνική ελίτ, έτσι ώστε να είναι δυνατή η ρύθμιση της εισαγωγής φθηνής εργασίας στη Δύση, ανάλογα με τις ανάγκες των οικονομικών ελίτ και κυρίως ανάλογα με την οικονομική συγκυρία.

Τα οικονομικά και πολιτικά πλεονεκτήματα για τις ελίτ από την μετανάστευση είναι προφανή. Όχι μόνο τα φθηνά εργατικά χέρια (ιδιαίτερα των λαθρομεταναστών) μειώνουν το κόστος παραγωγής και βελτιώνουν άμεσα την παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα, αλλά και παίζουν ρόλο συμπίεσης των πραγματικών μισθών των ντόπιων εργαζομένων, οδηγώντας και σε μια παράλληλη έμμεση βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Από την πολιτική και πολιτιστική σκοπιά, η μετανάστευση αποτελεί τη σύγχρονη μορφή της ιστορικά δοκιμασμένης πολιτικής «διαίρει και βασίλευε», μέσα από την οποία οι ελίτ συνήθως διαιώνιζαν την κυριαρχία τους. Οι ξένοι εργάτες, με τη βοήθεια και του κίτρινου τύπου και των αντίστοιχων καναλιών, θεωρούνται η πηγή της σημερινής πολυδιάστατης κρίσης. Έτσι, προβλήματα όπως η ανεργία, η έκρηξη της εγκληματικότητας, η κρίση του κοινωνικού κράτους (που επιβάλλει η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση μέσω του πετσοκόμματος των κοινωνικών δαπανών για χάρη της ανταγωνιστικότητας), καθώς και η πολιτιστική ομογενοποίηση και αντίστοιχη παρακμή της εγχώριας κουλτούρας αποδίδονται στους μετανάστες. Με αυτό τον τρόπο, οι πραγματικοί υπαίτιοι της πολυδιάστατης κρίσης (οι οικονομικές και πολιτικές ελίτ και τα προνομιούχα κοινωνικά στρώματα)[6] απαλλάσσονται των ευθυνών τους, ενώ τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα βρίσκουν τον κοινωνικό «αντίπαλο» στα ακόμη κατώτερα στρώματα των μεταναστών!

Φυσικά, όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι η μαζική μετανάστευση δεν αποτελεί πρόβλημα για τους εργαζόμενους. Όμως, στη πραγματικότητα, είναι ένα συστημικό πρόβλημα που παράγεται και αναπαράγεται από το ίδιο το σύστημα της καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς και τη δυναμική της ―δηλαδή την «οικονομία ανάπτυξης», είτε «πράσινης» είτε μη! Η δυναμική αυτή, με το άνοιγμα και απελευθέρωση των αγορών που επέβαλε, οδήγησε στη σημερινή οικονομική παγκοσμιοποίηση και τη συνακόλουθη αποβιομηχάνιση του «Βορρά» και την αντίστοιχη στρεβλή οικονομική ανάπτυξη του «Νότου», καταστρέφοντας την τοπική οικονομική αυτοδυναμία, με τις αθρόες εισαγωγές αγροτικών προϊόντων από φθηνότερους «παραδείσους» και τη μετατροπή των οικονομιών τους σε «αλυσίδες» συναρμολόγησης των πολυεθνικών, δημιουργώντας έτσι μάζες ανέργων και υποαπασχολουμένων που αγωνίζονται να βρουν επιβίωση στη δύση. Συγχρόνως, η πολιτική παγκοσμιοποίηση, δηλαδή η ανάγκη πλήρους ενσωμάτωσης όλου του πλανήτη (και ιδιαίτερα της κρίσιμης ενεργειακά Μέσης Ανατολής) στην παγκόσμια οικονομία της αγοράς, οδήγησε στους εγκληματικούς πολέμους της υπερεθνικης ελίτ (Αφγανιστάν, Ιράκ κ.λπ.), προσθέτοντας και στρατιές προσφύγων στα εκατομμύρια των οικονομικών μεταναστών...

[1] Helena Smith, The Guardian (3/12/2007).

[2] Ρεπορτάζ Barnaby Phillips στο Αλ Τζαζίρα (Al Jazeera) (28/8/2009).

[3] Βλ. π.χ. Simone Troller, The Observer (25/1/2009).

[4] “Ε” (29/8/2009).

[5] Helena Smith, The Observer (27/9/2009).

[6] Βλ. Η Παγκόσμια Κρίση, η Ελλάδα και το Αντισυστημικό Κίνημα (Κουκκίδα, 2009), Μέρος πρώτο