ΠΡΙΝ (Κυριακή 2 Ιουνίου 2002)

Ιντιμίντια: Μύθοι και πραγματικότητα

printable version

ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

 

Η ιδέα για την ίδρυση ενός ηλεκτρονικού διεθνούς δικτύου εναλλακτικής πληροφόρησης (ιντιμίντια), που ξεκίνησε στην Αμερική μετά το Σιατλ και σήμερα αριθμεί περίπου 70 κέντρα, είχε αρκετά θετικά στοιχεία. Η δυνατότητα να παρουσιάζονται, σε όσους τα επισκέπτονται (από αυτους που έχουν πρόσβαση στο ίντερνετ οι οποίοι στην Ελλάδα δεν είναι ούτε το 10% του πληθυσμού), εναλλακτικές ειδήσεις και σχολιασμός και ιδιαίτερα ανακοινώσεις οργανώσεων για μελλοντικές εκδηλώσεις, χαιρετίστηκε από πολλούς ως μέσο για τη δημιουργία ενός εναλλακτικού, αντιιεραρχικού, δημοκρατικού και αντικαπιταλιστικού ΜΜΕ. Η βασική ιδέα είναι ότι κάποια «αυτόνομη» ομάδα ακτιβιστών αναλαμβάνει να παίξει απλώς το ρόλο διαχείρισης των πληροφοριών τις οποίες προσφέρουν οι ίδιοι οι χρήστες του ιντιμίντια, χωρίς παρέμβαση δική της και λογοκρισία – αλλα έχοντας τη σημαντική διακριτική ευχέρεια να σβήνει τα μηνύματα που κρίνει η ίδια υβριστικά, φασιστικά, ρατσιστικά, σεξιστικά κ.λπ. Πώς λειτουργούν όμως στην πράξη τα ιντιμίντια; Στη συνέχεια θα προσπαθήσω μία αποτίμηση του ρόλου τους, σε σχέση με την ιδεολογία των ιντιμίντια, με βασικό σημείο αναφοράς το Αθηναϊκό ιντιμίντια που το παρακολούθησα στενά τους τελευταίους μήνες αλλά και την εμπειρία μου από ξένα ιντιμίντια όπως το Βρετανικό.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε μερικές περιπτώσεις τα ιντιμίντια έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ενημέρωση για κινητοποιήσεις και την παρουσίαση ειδήσεων που θάβονται ή διαστρεβλώνονται από τα καπιταλιστικά ΜΜΕ. Όμως, πέρα από τον περιορισμένο αυτό στόχο, το κρίσιμο ερώτημα που γεννιέται είναι αν τα ινιμίντια λειτουργούν ως αυτόνομα και αντισυστημικά μέσα ενημέρωσης. Η ανεπιφύλακτη απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι κατ’ αρχήν αρνητική. Σε μία κοινωνία που χαρακτηρίζεται από ποικίλες ταξικές διαιρέσεις κάθε ενεργός πολίτης, επομένως και κάθε ακτιβιστής, έχει τις πολιτικές και ιδεολογικές προτιμήσεις του που αποκρυσταλλώνονται στη θέση που παίρνει σε σχέση με το σημερινό κοινωνικο-οικονομικό και πολιτικό σύστημα. Κατά συνέπεια, η «αυτονομία» των ιντιμίντια, που δήθεν εξασφαλίζει το γεγονός ότι οι Διαχειριστικές Ομάδες (ΔΟ) αποτελούνται από άτομα που μετέχουν σε αυτά ως άτομα και όχι ως πολιτικές ομάδες, αποτελεί μύθο, ακόμη και εάν υποθέσουμε ότι τα μέλη αυτά δεν έχουν (όπως συμβαίνει συνήθως) άμεσες η έμμεσες εξαρτήσεις από κόμματα και οργανώσεις.

Ανάλογα ισχύουν και για το εάν τα ιντιμίντια είναι αντισυστημικα. Ο χαρακτήρας ενος ιντιμίντια ως αντισυστημικού δεν μπορεί παρά να είναι αποτέλεσμα ΣΥΝΕΙΔΗΤΗΣ απόφασης αυτών που το ελέγχουν. Όμως τα ιντιμίντια, στην καλύτερη περίπτωση, απλώς αντικατοπτρίζουν τις πολιτικές πεποιθήσεις των χρηστών, όπως αντίστοιχα ο «Μεγάλος Αδελφός» αντικατοπτρίζει τις επιθυμίες της πλειοψηφίας των τηλεθεατών. Μόνο στην σχεδόν απίθανη περίπτωση όπου τόσο η ΔΟ όσο και οι περισσότεροι χρήστες ΤΥΧΑΙΝΕΙ να υποστηρίζουν αντισυστημικες απόψεις μπορούν επομένως τα ιντιμίντια να είναι συνεπή αντισυστημικα ΜΜΕ. Στη χειρότερη περίπτωση, στην οποία όπως θα δείξω ανήκει το Αθηναϊκό Ιντιμίντια, η ΔΟ μπορεί άνετα να χειραγωγεί το τι και πως παρουσιάζεται, για να περνά τη γραμμή των μελών της. Και αυτό δεν συμβαίνει μόνο λογω της διακριτικής ευχέρειας που αναφερα παραπάνω αλλα και λόγω της εξίσου σημαντικής διακριτικής ευχέρειας που απολαμβάνει σε σχέση με τη σύνταξη της κεντρικής στήλης, δηλαδή του «πρωτοσέλιδου» του ιντιμίντια. Ομως, η κεντρική στήλη μαζί με το τι λογοκρίνεται και τι οχι είναι ακριβώς αυτα που δίνουν σε ένα ιντιμίντια τον χαρακτήρα ως ρεφορμιστικού η αντισυστημικού, παρά την μυθολογική ιδεολογία των ιντιμίντια οτι δήθεν «τα γράφουν» οι χρηστες.

Ας πάρουμε για παράδειγμα το κρίσιμο σημερινό θέμα της παγκοσμιοποίησης και του κινήματος εναντίον της με αναφορά στο Πόρτο Αλεγκρε και τα κοινωνικά φόρα που οργανώνει η ρεφορμιστική Αριστερά. Εάν υποθέσουμε ότι σε ένα κέντρο η ΔΟ (που είναι πάντα αυτοδιοριζόμενη) στη πλειοψηφία της είναι ρεφορμιστική τότε, με την χρησιμοποίηση της διπλής διακριτικής ευχέρειας που ανάφερα, μπορεί άνετα να κατευθύνει την ενημέρωση ευνοϊκά υπέρ των ρευμάτων αυτών. Ένας τρόπος είναι να «κατακλύσει» τη στήλη των ειδήσεων (η ίδια, ή μέσω πολιτικων φίλων της που γράφουν ανώνυμα) με ειδήσεις που υποστηρίζουν τα ρεφορμιστικά αυτά ρεύματα. Μόλις επιτευχθεί ο στόχος αυτός τότε η ΔΟ «δικαιωματικά» προβάλλει στη κεντρική στήλη (που υποτίθεται «αντικατοπτρίζει» τις δημοσιευόμενες ειδήσεις) τα ρεύματα αυτά. Ένας άλλος ακόμη πιο άμεσος τρόπος χειραγώγησης, που εφαρμόζει κατά κόρον η ΔΟ του Αθηναϊκού ιντιμίιντια, είναι να επιτρέπει (εαν δεν υποκινεί) τη δημοσίευση ανώνυμων χυδαιολογικών σχολίων που εξευτελίζουν ατεκμηρίωτα τις απόψεις με τις οποίες διαφωνεί, λασπολογώντας στη διαδικασία τους υποστηρικτές τους (ιδιαίτερα όταν διατυπώνουν τις απόψεις τους επώνυμα), ενώ αντίθετα σβήνει αμέσως τα αντίστοιχα υβριστικά σχόλια που θίγουν απόψεις και πρόσωπα με τα οποία συμφωνεί.

Ας δούμε όμως πιο συγκεκριμένα τη περίπτωση του Αθηναϊκού ιντιμίντια. Υπάρχουν πολλές ενδείξεις ότι η πλειοψηφία των ακτιβιστων στον εναλλακτικό χώρο της Αθήνας υποστηρίζει αντισυστημικες (μολονότι όχι πάντα «κινηματικές») απόψεις. Η γραμμή όμως που βγαίνει από την κεντρική σελίδα καθώς και από τα περισσότερα ανώνυμα σχόλια είναι ένα μίγμα ρεφορμισμού (που συντάσσεται με τα ρεφορμιστικά ρεύματα κατά της παγκοσμιοποίησης) και life style αναρχισμού που απορρίπτει την ανάγκη για «κινηματική» αντισυστημικη δράση. Με βάση αυτή την «γραμμή» προέκυψε τελευταία μια χυδαία λασπολογικη επίθεση εναντίον του προταγματος της Περιεκτικής Δημοκρατίας και των συντελεστών της, σε συνέχεια αντιστοιχων επιθέσεων εναντίον αλλων κινηματικών αντισυστημικών τάσεων. Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι όταν τη περασμένη Κυριακή έκανα μία δημοσίευση με τίτλο «Για ένα δημοκρατικό ιντιμίντια», όπου πρότεινα την εισαγωγή δημοκρατικών διαδικασιών στη διαχείριση και λειτουργία του μέσου, η πρόταση μου απορρίφθηκε πανηγυρικά από την ΔΟ. Η πρόταση αυτή (που συνοδευόταν και από διαδικαστικές λεπτομέρειες που τις έδωσα απλώς για να δείξω το εφικτό της αφού βέβαια η διαδικασία είναι θέμα διαπραγματεύσεων) ζητούσε τη σύγκληση γενικής συνέλευσης όλων των τάσεων (οργανωμένων ή μη) που κινούνται στον εναλλακτικό χώρο, για τον διορισμό μιας ανακλητής ΔΟ, η οποία θα αναλάμβανε την αυστηρή τήρηση των δεοντολογικών κανόνων που θα ενέκρινε η συνέλευση.

Έχει ενδιαφέρον όμως να δούμε πως μεθοδεύτηκε από την ΔΟ η απόρριψη της πρότασης. Δεν πρόλαβε να συμπληρωθεί μια ώρα από τη δημοσίευση και ξεκίνησε μια λυσσώδης εκστρατεία προσωπικής μου δυσφήμησης από ανώνυμους χυδαιολόγους ΜΕ ΤΗΝ ΡΗΤΗ ΕΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΔΟ που δεν θεώρησε ως υβριστικά σχόλια όπως: «ρε Φωτόπουλε κόψε τα ΝΑΡκωτικά», «Τι μαλακίες είναι αυτές ρε μεγάλε?», «ΨΩΝΑΡΑ!!!» και άλλα παρόμοια. Και αυτό, όχι μόνο σε κατάφωρη παραβίαση του καταστατικού της («Πολιτική Δημοσίευσης») αλλά και παρά το γεγονός ότι, όπως καταγγέλθηκε και δεν διαψεύσθηκε από κανένα, σε ανάλογη περίπτωση η ΔΟ ήταν ιδιαίτερα προστατευτική στην υπεράσπιση επώνυμου ιδεολογικού της φίλου, σβήνοντας αμέσως τα επικριτικά σχόλια εναντίον του. Στο δεύτερο στάδιο, μόλις βγήκε ο πρώτος καλοπροαίρετος αναγνώστης να συζητήσει σοβαρά το θέμα, αμέσως κατηγορήθηκε απο μέλος της ΔΟ (μαζί με εμένα και τον υπ. σύνταξης του περιοδικού Περιεκτική Δημοκρατία) ως προβοκάτορας – προφανώς για να αποθαρρυνθεί και όποιος άλλος καλοπροαίρετος θα ήθελε να υποστηρίξει κάτι παρόμοιο. Στο τρίτο στάδιο, ενώ η λασπολογία εναντίον μας εντεινόταν με ανώνυμα σχόλια του τύπου «Oυστ ρε <δημοκράτες> του κερατά», «Άμα δε σου αρέσει τράβα αλλού μεγάλε <δημοκράτη>» κ.λπ. εμφανίστηκαν και δυο-τρία μέλη της Ομάδας που έδιναν την εντύπωση ότι ενδιαφερόντουσαν για σοβαρότερη συζήτηση αλλά στη πραγματικότητα είτε διαστρέβλωναν το νόημα της πρότασης μου, ότι δήθεν σκοπεύει στη μετατροπή του Indy σε ομάδα «αντιπροσώπων» πολιτικών οργανώσεων, είτε πιανόντουσαν από το παράδειγμα των διαδικασιών που πρότεινα για να απορρίψουν την όλη πρόταση ως «αντιδημοκρατική», «γραφειοκρατική» κ.λπ.

Μετά από τη συστηματική αυτή προετοιμασία του εδάφους δεν έμενε παρά η επίσημη απόρριψη της πρότασης από την ΔΟ με το αιτιολογικό ότι η υλοποίηση της πρότασης μου θα ακύρωνε τη θεμελιώδη αρχή λειτουργίας του κέντρου που «δεν είναι 'όργανο' καμίας οργάνωσης ή 'τάσης' του κινηματικού χώρου, αλλά ούτε και του συνόλου του» διότι «παρόλο που καθένας/μία από εμάς έχει πολιτικές απόψεις και μπορεί και εντάξεις (διαφορετικές), δεν παράγουμε ή προωθούμε καμία συγκεκριμένη πολιτική 'γραμμή'/θέση». Έτσι η άθλια ΔΟ του Αθηναϊκού Ιντι, καλυπτόμενη πίσω από την ιδεολογία των ιντιμίντια που ανέλυσα παραπάνω, μένει στις καρέκλες της για να περνά την γραμμή της, ενώ παράλληλα συνεχίζει τη τακτική της να επιτρέπει σε «αγανακτισμένους πολίτες» (δεν εχει μονο η Δεξια τους παρακρατικούς της) και άλλους την δημοσίευση ανώνυμων χυδαιολογικών σχολίων εναντίον των συνεργατών μου και εμού (μέχρι κρυπτοφασίστες μας αποκαλούν τώρα!) αποδεικνύοντας στην πράξη τι σημαίνει «εναλλακτική» ενημέρωση...