Ένας Αισώπειος μύθος και η συμβολική
του σημασία
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ
ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ
Ένας ωραίος Αισώπειος
μύθος λέγει: «Ο σκορπιός θέλει να περάσει το νερό αλλά δεν γνωρίζει
κολύμπι. Βλέπει τον βάτραχο, λαμπρό
κολυμβητή, και του ζητά να τον πάρει στην ράχη του να περάσουν μαζί. Ο βάτραχος διστάζει: "άμα σε πάρω επάνω
μου, μπορεί να με κεντρίσεις". Ο
σκορπιός προσβάλλεται: "μα, άμα σε κεντρίσω και πεθάνεις, θα βουλιάξουμε
και οι δυο μαζί!" Το ξανασκέφτεται
ο βάτραχος, πείθεται, βάζει επάνω του τον σκορπιό, μπαίνουν στο ρεύμα. Κάποια στιγμή που βρίσκονται στα μισά, ο
σκορπιός τον κεντρίζει. Και ενώ ο
βάτραχος ξεψυχάει και αρχίζουν και οι δυο να βουλιάζουν, ρωτάει τον σκορπιό:
"γιατί;". Και ο σκορπιός αποκρίνεται:
"δεν μπορούσα αλλιώς! είναι στην φύση μου..."». Το σύστημα της
οικονομίας της αγοράς , ωθούμενο βίαια από την ακόρεστη δίψα για κέρδη, για
δύναμη και εξουσία των ελίτ, δηλαδή των κερδοσκόπων και εξουσιαστών, θα
καταστρέψει τελικά τον κόσμο και ολόκληρη την ζωή στον πλανήτη αν του
επιτρέψουμε να συνεχίσει την ολέθρια πορεία του. Είναι στην φύση του συστήματος η ξέφρενη και
ανεξέλεγκτη πορεία για ‘ανάπτυξη’ , δηλαδή για κέρδη, για ανταγωνισμούς, για
νέες αγορές, για νέα — άχρηστα συνήθως ή και βλαπτικά — προϊόντα που αποφέρουν
μεγάλα κέρδη, για εξουσία και ληστρική εκμετάλλευση των πόρων του πλανήτη.
Για να
αντιληφθείτε που οδηγείται η ανθρωπότητα εξ αιτίας του κυρίαρχου
πολιτικοοικονομικού συστήματος παραθέτουμε στην συνέχει κάποια ενδεικτικά στοιχεία:
Σύμφωνα με
πρόσφατα στοιχεία του ΟΗΕ για τους κινδύνους από την κατασπατάληση των φυσικών
πόρων του πλανήτη, η χρήση του γλυκού νερού εξαπλασιάστηκε στην διάρκεια του
εικοστού αιώνα και συνεχίζει πολλαπλασιαζόμενη.
Σήμερα, μόνο ένας στους πέντε κατοίκους του πλανήτη έχει πρόσβαση σε
ασφαλές πόσιμο νερό. Το ένα τρίτο της
ανθρωπότητας ζει σε χώρες όπου υπάρχει έλλειψη νερού, και υπολογίζεται ότι μέσα
στα προσεχή 25 χρόνια το ποσοστό αυτό θα φθάσει τα δύο τρίτα.
Στο φυσικό
και ζωικό βασίλειο, πολλά είδη οδηγούνται σε εξαφάνιση. Τουλάχιστον χίλιες φορές γρηγορότερα απ' ότι
εάν πέθαιναν από φυσικό θάνατο. Χρόνο με
τον χρόνο, η ζημιά επιταχύνεται, και υπολογίζεται ότι τα περίπου 2/3 των
φυτικών και ζωικών ειδών θα χαθούν μέσα στα επόμενα εκατό χρόνια. Πιστεύεται ότι βρισκόμαστε στα πρώιμα στάδια
μιας μαζικής εξαφάνισης παρόμοιας με εκείνη που οδήγησε στην εξαφάνιση των
δεινοσαύρων.
Περίπου τα
4/5 δασών, που αρχικά κάλυπταν τον πλανήτη, έχουν αφανιστεί. Το 40% από τα εναπομείναντα κινδυνεύει. Περίπου 16 εκατομμύρια εκτάρια δασών
αποψιλώνονται κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα τα νερά της βροχής να παρασύρουν το
χώμα και να μην απορροφάται το νερό από το έδαφος, με συνέπεια να στερεύουν οι
πηγές. Κάθε χρόνο χάνονται από βροχές ή
ανέμους, 25 δισ. τόνοι χώματος, την στιγμή που χρειάζονται 100 περίπου τόνοι
για να δημιουργηθούν μερικά εκατοστά εδάφους. Ο σχετικός ρόλος των πολυεθνικών
και των διεθνών οργανισμών που ελέγχουν οι οικονομικές ελίτ είναι καθοριστικός.
Έτσι, σύμφωνα με ρεπορτάζ στον δικτυακό
Guardian (βλ. αναδημοσίευση στον
"Οικονομικό Ταχυδρόμο" 17.6.2000): «υπήρχε μία έρευνα για τις
καταστροφές που έχουν προκαλέσει οι πολυεθνικές στα τροπικά δάση, η οποία
χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα και το Παγκόσμιο Ταμείο για την
Φύση, και η οποία στην συνέχεια χάθηκε.
Η έρευνα κατέληξε σε μία έκθεση, στην οποία κατονομάζονταν οι
πολυεθνικές εταιρίες που ευθύνονται για την καταστροφή των τροπικών δασών. Επί πλέον, η έκθεση επέρριπτε ευθύνες στο
Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και στην Παγκόσμια Τράπεζα, που ενθάρρυναν χώρες του
τρίτου κόσμου να "πωλούν" τα δάση τους σε τιμές
cash, προκειμένου να εξοφλούν τα χρέη τους στις ανεπτυγμένες
χώρες της Δύσης. Η Επιτροπή, με το που
την πήρε στα χέρια της, ζήτησε από τους ερευνητές να την υποβάλουν και πάλι,
χωρίς να αναφέρουν ονόματα. Αλλά και
αυτή η έκθεση αποσιωπήθηκε. Σημειωτέον
ότι η έρευνα κόστισε στην Κομισιόν διακόσιες χιλιάδες λίρες»
Όσον αφορά
το κλίμα, έχει παρατηρηθεί ότι τα οκτώ από τα δέκα θερμότερα χρόνια που έχουν
καταγραφεί στην ιστορία, ανήκουν στην τελευταία δεκαετία. Οι παγετώνες έχουν φθάσει στο μικρότερο
επίπεδο των τελευταίων πέντε χιλιάδων ετών, ενώ ο Αρκτικός Ωκεανός έχει χάσει
τα τελευταία χρόνια το 40% των πάγων του.
Η παγκόσμια θερμοκρασία αναμένεται να σημειώσει άνοδο κατά δύο βαθμούς
Κελσίου μέσα στον 21ο αιώνα, που είναι η μεγαλύτερη άνοδος τα τελευταία δέκα
χιλιάδες χρόνια.
Η
επερχόμενη, σε πλανητικό επίπεδο, καταστροφή σε ένα προβλεπτό μέλλον, δεν
πρόκειται φυσικά να ανασταλεί όσο κατευθύνει τις τύχες της ανθρωπότητας το
σύστημα της οικονομίας της αγοράς.
Πιστεύουμε ότι δεν είναι δυνατόν για διάφορους σημαντικούς λόγους να
αλλάξει η φύση και ο χαρακτήρας του συστήματος, και να αποκτήσει ανθρώπινο
πρόσωπο και "ανθρωπιστικό" χαρακτήρα, υπηρετώντας με συνέπεια τα
γενικότερα συμφέροντα της ανθρωπότητας, όπως φαντάζονται αφελώς οι θιασώτες της
κοινωνίας των πολιτών, οι σοσιαλδημοκράτες, οι περιβαλλοντιστές οικολόγοι και
οι περισσότεροι αριστεροί. Είναι στην
φύση του συστήματος να εκμεταλλεύεται, να διαστρέφει και καταστρέφει τα πάντα,
έχοντας ιδιοτελή αποκλειστικά κίνητρα. Η
φύση του κυρίαρχου συστήματος είναι όπως η φύση του σκορπιού στον Αισώπειο μύθο
— να κεντρίζει και να αφανίζει μακροπρόθεσμα τους ανθρώπους, την κοινωνία και
το περιβάλλον. Τα όποια οφέλη προκύπτουν
από το σύστημα, είναι σε τελευταία ανάλυση — όπως θα μπορούσε να αποδειχθεί με
πλήθος στοιχεία — φαινομενικά, βραχυπρόθεσμα, μία φενάκη. Απλώς, τα φαινόμενα απατούν. Είναι ασύγγνωστη λοιπόν η αφέλεια να
πιστεύεται από τους πολλούς σήμερα η αγαθή φύση του συστήματος σε κάποιους
τουλάχιστον τομείς. Πίσω από το αγαθό
του προσωπείο, κρύβεται σίγουρα ένα αποτρόπαιο πρόσωπο. Το σύστημα, για να παραφράσουμε τον Μαρξ,
είναι πάντα έτοιμο να παράγει και να πουλά ακόμη και τα μέσα εκείνα και τα
"αγαθά" που θα καταστρέψουν και αφανίσουν τελικά το ίδιο το
σύστημα. Έχει μέσα του τα σπέρματα της
αυτοκαταστροφής του. Είναι στην φύση του
συστήματος να εκμεταλλεύεται όλα τα ιερά και τα όσια του ανθρώπου, για το
χατίρι και μόνο της συσσώρευσης οικονομικής δύναμης, πλούτου και εξουσίας. Και όλα αυτά, στα χέρια μιας μικρής και
αδίστακτης μειονότητας. Είναι σίγουρο
ότι με την εξάντληση των πόρων του πλανήτη και τις οικολογικές καταστροφές που
θα επισυμβούν, η όποια δυναμική του συστήματος δεν μπορεί παρά να εξαντληθεί σε
ένα προβλεπτό μέλλον, και τότε το σύστημα αυτό θα παραχωρήσει την θέση του σε
μια άλλη πιο λογική, πιο συνετή, πιο παραγωγική για τους πολλούςκαι πιο
ανθρώπινη οργάνωση της κοινωνίας που δεν θα ενέχει τον κίνδυνο να τινάξει τα
πάντα στον αέρα. Το κρίσιμο ερώτημα που γεννιέται,
είναι: Θα μπορέσει ο σύγχρονος άνθρωπος να καταργήσει το σύστημα της οικονομίας
της αγοράς, προτού αυτό δημιουργήσει μαζικές και μη αναστρέψιμες καταστροφές;
Χρέος λοιπόν όλων μας είναι να διαθέσουμε όλες τις δυνάμεις μας και τις
δυνατότητές μας για να ανακόψουμε την πορεία του συστήματος προτού είναι αργά,
και να βάλουμε τα θεμέλια για μια καινούργια, ελπιδοφόρα και συμβατή με την
βαθύτερη φύση του ανθρώπου, κοινωνία.
Δηλαδή μια κοινωνία συναδέλφωσης, συνεργασίας, αλληλοκατανόησης,
αλτρουισμού και αλληλεγγύης που θα εξασφαλίζει την ατομική και κοινωνική
αυτονομία των πολιτών μέσω της ισοκατανομής της πολιτικής και οικονομικής
δύναμης/εξουσίας. Όσο συντομότερα λοιπόν
εκλείψει σε διεθνή κλίμακα το σύστημα της οικονομίας της αγοράς, και αντικατασταθεί
από την γνήσια, την άμεση, την περιεκτική δημοκρατία, μία δημοκρατία μέσα στα
πλαίσια της οποίας θα αποφασίζουν οι ίδιοι για όλα τα μεγάλα ζητήματα και
προβλήματα, τόσο το καλύτερο για όλους,
ακόμη και για τα προνομιούχα κοινωνικά στρώματα που υποστηρίζουν τις διάφορες
ελίτ, οι οποίες τώρα έχουν την ανεξέλεγκτη δυνατότητα να μολύνουν, να κατασπαταλούν, να
διαστρέφουν, να υποβαθμίζουν και εκφυλίζουν τα πάντα γύρω τους εν ονόματι της
ελευθερίας και της δημοκρατίας.
Καιρός
λοιπόν για δράση και για υψηλούς στόχους.
Επιστροφή