Ο Μύθος της ισχυρής Ελλάδας και της ισχυρής Ιατρικής

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ

 

Με τίτλο «Η παγκοσμιοποίηση και ο μύθος της ισχυρής Ελλάδας» δημοσιεύτηκε άρθρο του Τάκη Φωτόπουλου στην τακτική του στήλη στην Ελευθεροτυπία (8/4/2000) όπου με πλήρως τεκμηριωμένη, ως συνήθως, ανάλυση ο Τ.Φ. αναφέρει μεταξύ άλλων σημαντικών τα ακόλουθα: «Η αναπόφευκτη συνέπεια της αποδιάρθρωσης της παραγωγικής δομής και της συγκάλυψής της από τις ΕΟΚικές μεταβιβάσεις ήταν η ακόμη μεγαλύτερη διεύρυνση της ανισότητας και της φτώχειας. Έτσι σήμερα η Ελλάδα (μαζί με την Πορτογαλία) έχει την χειρότερη κατανομή εισοδήματος της ΕΕ με το 10% των πλουσιότερων να λαμβάνουν το 26% του συνολικού εισοδήματος και το 10% των φτωχότερων το 2,2%, ενώ εκτιμάται ότι το 25% του πληθυσμού ζει σήμερα κάτω από τα όρια της φτώχειας, έναντι 18% στα μέσα της δεκαετίας του 1980 ( [...] το ποσοστό φτώχειας στην Ελλάδα είναι διπλάσιο ή και τριπλάσιο από αυτό άλλων εταίρων μας). Και η ανισότητα αυτή εντείνεται ακόμη περισσότερο από την ουσιαστική ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης και της υγείας (οι ιδιωτικές δαπάνες για την υγεία είναι οι μεγαλύτερες στην ΕΕ)» και ο Τ.Φ. καταλήγει: «Όμως ποια ευκαιρία έχουμε σε έναν αγώνα όπου εμείς θα παλεύουμε δεμένοι πισθάγκωνα; Γιατί περί αυτού βέβαια πρόκειται, όταν, ενώ το “φάρμακο” της παγκοσμιοποίησης ήδη αποδιάρθρωσε την παραγωγική μας δομή, ο γιατρός μας (ντόπιες και ξένες ελίτ) συνταγογραφεί ακόμη μεγαλύτερες δόσεις από την ίδια οικογένεια φαρμάκων: την ένταξη στην ΟΝΕ».

Αυτά είναι τα θλιβερά χάλια μας εν ολίγοις στον κοινωνικο-οικονομικό τομέα. Το φαινόμενο αυτό της συνταγογραφίας, με μεγαλύτερες κατά καιρούς δόσεις φαρμάκων, στο οποίο αναφέρεται ο Φωτόπουλος, επαναλαμβάνεται αλίμονο, με τρόπο συνεπή και μονότονο και στην αντιμετώπιση των ανθρώπινων ασθενειών. Όσο πιο άρρωστος και αδύναμος είναι ο άνθρωπος, τόσο περισσότερα και ισχυρότερα τοξικά φάρμακα χορηγούνται, για το χατίρι μίας πρόσκαιρης ανακούφισης των δυσάρεστων συμπτωμάτων. Με αποτέλεσμα να δηλητηριάζεται ακόμη περισσότερο ο οργανισμός του αρρώστου και να εξαντλούνται προοδευτικά οι δυνάμεις του. Παράλληλα οι γιατροί στην πλειονότητά τους αγνοούν βασικά τα νεότερα ευρήματα της επιστήμης (εξαιτίας ανεπαρκούς και μονόπλευρης ιατρικής εκπαίδευσης) για τις βασικές αιτίες των διαφόρων μορφών της αρρώστιας και τις ανάγκες και απαιτήσεις της υγείας. Υπάρχει σήμερα διαθέσιμη στον ερευνητή μία τεράστια επιστημονική βιβλιογραφία η οποία αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι οι κυριότερες αιτίες των ασθενειών έχουν άμεση σχέση με τον τρόπο ζωής, διατροφής, το περιβάλλον και τις κοινωνικο-οικονομικές συνθήκες που επικρατούν. Τα νέα αυτά επιστημονικά στοιχεία δεν έχουν ακόμα για διάφορους λόγους ενσωματωθεί στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα των ιατρικών σχολών. Σε πάμπολλες περιπτώσεις αρρώστιας οι θεραπείες συνεχίζονται ως το σημείο που επέρχεται πλήρης αποδιοργάνωση του συστήματος και δεν συνέρχεται πια ποτέ το άρρωστο άτομο, δεν καταφέρνει δηλαδή ποτέ πλέον να ανακτήσει πλήρως την υγεία και ισορροπία του.

Τόσο ο τομέας της οικονομίας της αγοράς όσο και ο τομέας της υγείας, (που προσφέρεται από το κυρίαρχο σύστημα της ιατρικής) χρειάζονται πλήρη αναδιάρθρωση και ανανέωση με ριζοσπαστικές αλλαγές στην δομή της οικονομίας και κοινωνίας ,καθώς και στη δομή των συστημάτων υγείας. Και φυσικα δεν εννοώ εδώ τις κατά καιρούς διατυμπανιζόμενες αλλαγές του ΕΣΥ, που δεν είναι σε θεση να αλλάξουν, ούτε στο ελάχιστο, τις υπάρχουσες δομές του ιατροφαρμακευτικού συστήματος. Έτσι μόνο θα μπορέσουν οι πολλοί να ικανοποιούν στο μέλλον τις βασικές ανάγκες τους σε σχέση με το κρίσιμο θέμα της υγείας και να έχουν πρόσβαση σε μία καλή και επιστημονικά ελεγμένη ιατρο-νοσηλευτική και φαρμακευτική (όταν είναι απαραίτητη) περίθαλψη.

Κανείς καλοπροαίρετος άνθρωπος δεν αμφιβάλλει πια ότι απέτυχε σε μεγάλο βαθμό η αντιπροσωπευτική «δημοκρατία» και το σύστημα της οικονομίας της αγοράς να ικανοποιησουν ακόμη και τις βασικές ανάγκες όλων των πολιτών, όχι μόνο τις οικονομικές αλλά και αυτές που αναφέρονται στην ποιότητα ζωής και βέβαια την ανάγκη να αυτοκαθορίζονται. Επομένως θα χρειαστεί να αντικατασταθούν το συντομότερο δυνατόν, με ένα ανώτερο, γνήσιο σύστημα δημοκρατίας (πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής, οικολογικής – η οποία βέβαια συνεπάγεται και την υγειονομική κάλυψη των αναγκών όλων των πολιτών).

Ο μύθος της ισχυρής και παντοδύναμης ιατρικής, απέτυχε παταγωδώς κατά έναν ανάλογο τρόπο να εξασφαλίσει για την πλειονότητα των ανθρώπων των ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών, καλή υγεία και την πρόληψη των χρονίων εκφυλιστικών ασθενειών, που έχουν λάβει επιδημικές διαστάσεις στις μέρες μας, ακόμη και στις αναπτυσσόμενες χώρες του πλανήτη. Σύμφωνα με πολλούς κορυφαίους σύγχρονους γιατρούς –Έλληνες και ξένους– μόνον στο 10-15% των παθολογικών καταστάσεων μπορεί η ιατρική να επηρεάσει ευνοϊκά τους δείκτες υγείας του πληθυσμού. Στο υπόλοιπο τουλάχιστον 80% των προβλημάτων υγείας το ιατρικό σύστημα είναι πρακτικά ανίσχυρο και αδιάφορο στο να επηρεάσει και αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τους εχθρούς της υγείας του ανθρώπου και τις αιτίες της αρρώστιας. Επιπλέον η ιατρική έχει πλημμυρίσει τις πολιτισμένες κοινωνίες μας με τις ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων,τις ιατρογενείς αρρώστιες, τις σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις των φαρμάκων κ.λπ. Η σύγχρονη ιατρική έχει ως γνωστόν φαρμακοκεντρικό χαρακτήρα και κατευθύνεται βασικά από τις πολυεθνικές των φαρμάκων και τις πολυεθνικές της ιατρικής τεχνολογίας. Ελάχιστα ασχολείται με την εντόπιση και απομάκρυνση-διόρθωση των βασικών αιτιών της αρρώστιας –  τρόπος ζωής, διατροφής, κοινωνικο-οικονομικές αιτίες, περιβαλλοντικές, ψυχολογικές κ.λπ. Απλώς καταστέλλονται τα συμπτώματα της αρρώστιας με βίαιο και συχνά επικίνδυνο τρόπο, αδιαφορώντας για τις βασικές αιτίες της αρρώστιας (τρόπους ζωής και συμπεριφοράς, κοινωνικο-οικονομικές κ.λπ.).

Στη χώρα μας, τα τρία τέταρτα των θανάτων κάθε χρόνο οφείλονται στις καρδιαγγειακές αρρώστιες και τον καρκίνο και η ιατρική ελάχιστα πράγματα καταφέρνει να προσφέρει τόσο στην πρόληψη όσο και στην θεραπεία των εκφυλιστικών αυτών ασθενειών. Παρ’ όλες τις τεράστιες δαπάνες για την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και τη δημόσια υγεία και ειδικά τις ιδιωτικές δαπάνες,η υγεία του ελληνικού λαού πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο. Εδώ πρέπει να γίνει μία διάκριση μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών δαπανών. Η Ελλάδα στο σύνολο των δαπανών έχει πολύ καλή θέση αλλά αυτό οφείλεται στις τεράστιες ιδωτικές δαπάνες ενώ οι δημόσιες είναι πολύ χαμηλές. Η μακροπρόθεσμη βέβαια λύση δεν είναι η κρατική υγεία με όλα τα παρατράγουδα που δημιουργεί η γραφειοκρατία, ο αυταρχισμός, η έλλειψη επιλογής του ασθενούς κ.λπ. ούτε φυσικά η κερδοσκοπική ιδιωτική υγεία («με βάση το πορτοφόλι» του ασθενούς) αλλά ένας αυτοκαθοριζόμενος υγειονομικός τομέας στα πλαίσια μίας Περιεκτικής Δημοκρατίας όπου το νοσηλευτικό προσωπικό θα αυτοδιαχειριζόταν την υγεία (δημοκρατία στο κοινωνικό πεδίο – βλ. σχετικό κείμενο στο παρόν τεύχος) ενώ οι ασθενείς θα κάλυπταν όλες τις σχετικές ανάγκες τους έχοντας και ελευθερία επιλογής/έμμεσου ελέγχου της ιατρικής περίθαλψης μέσω του συνδυασμού Πλάνου και των προσωπικών διατακτικών που προτείνει η ΠΔ (οικονομική δημοκρατία – βλ. Περιεκτική Δημοκρατία, τεύχος 3) ενώ οι γενικότερες επιλογές για την υγεία θα αποφασιζόντουσαν από τις συνελεύσεις των πολιτών (πολιτική δημοκρατία – βλ. Περιεκτική Δημοκρατία, τεύχος 1) και η διαφορετική σχέση που επιβάλλει με τη Φύση η οικολογική δημοκρατία θα εξασφάλιζε πολλές από τις προϋποθέσεις της προληπτικής ιατρικής.

Οι χρόνιες εκφυλιστικές αρρώστιες έχουν πάρει αυτόχρημα επιδημικές διαστάσεις και προσβάλλουν ολοένα και περισσότερους σε ολοένα και μικρότερες ηλικίες. Έχουμε ένα εθνικό σύστημα αρρώστιας και ακατάπαυστης φαρμακοθεραπείας και χειρουργικών βανδαλισμών και όχι ένα σύστημα προαγωγής της υγείας και πρόληψης της αρρώστιας. Το σύστημα αυτό κατευθυνεται βασικά από την οικονομία της αγοράς και από μεγάλες πολυεθνικές και όχι από τις πραγματικές ανάγκες της υγείας των ανθρώπων. Το μόνο θετικό που προσφέρει είναι η επιτυχής συχνά αντιμετώπιση των επειγόντων περιστατικών που απειλούν άμεσα την ζωή ή ένα μέλος του σώματος.

Μία από τις πιο επικίνδυνες και αποκρουστικές πλευρές της σύγχρονης ιατρικής φαρμακοθεραπείας και χειρουργικής, είναι οι θάνατοι από φάρμακα, από περιττές χειρουργικές επεμβάσεις και γενικά από ιατρικά λάθη. Σύμφωνα με τα στοιχεία από το Κέντρο Δηλητηριάσεων της χώρας μας, κάθε χρόνο καταγράφονται πάνω από 40.000 περιπτώσεις δηλητηριάσεως, οι περισσότερες των οποίων είναι δηλητηριάσεις από φάρμακα. Η τέταρτη αιτία θανάτων στις δυτικές κοινωνικές είναι τα ιατρική λάθη. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, τόσο στην χώρα μας όσο και σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο, τα ιατρικά λάθη ευθύνονται για εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους το χρόνο, καταλαμβάνοντας την τέταρτη θέση μετά τις καρδιοπάθειες, τους καρκίνους και τα εγκεφαλικά. Τέτοια στοιχεία παρουσιάστηκαν στην διάρκεια του forum με θέμα «Υγεία και πολιτικές Υγείας» που πραγματοποιήθηκε στα Γιάννενα στις 22-23/6/2000 με τη συμμετοχή διακεκριμένων καθηγητών των ιατρικών μας σχολών. Αναφέρθηκε μεταξύ άλλων ότι περίπου 20-30 ασθενείς πεθαίνουν ΚΑΘΕ ΜΕΡΑ στην Ελλάδα και περίπου 200 παθαίνουν καθημερινά σοβαρές βλάβες στην υγεία τους, εξαιτίας ιατρικών λαθών, μεγάλο ποσοστό των οποίων θα μπορούσε να προληφθεί. Σε κορυφαία ιατρικά περιοδικά της Αμερικής και της Μ. Βρετανίας, δημοσιεύτηκαν λίαν τεκμηριωμένες έρευνες που αναφέρουν ότι «οι γιατροί είναι η τρίτη κορυφαία αιτία θανάτου στις ΗΠΑ προξενώντας 250.000 θανάτους κάθε χρόνο». Σύμφωνα με αναφορά του Ινστιτούτου Ιατρικής των ΗΠΑ οι θάνατοι αυτοί κάθε χρόνο προξενούνται από: 

α. 12.000 θάνατοι από περιττές χειρουργικές επεμβάσεις

β. 7.000 θάνατοι από λάθη στην χορήγηση φαρμάκων στα νοσοκομεία

γ. 20.000 θάνατοι από άλλα λάθη στα νοσοκομεία

δ. 80.000 θάνατοι από λοιμώξεις στα νοσοκομεία και

ε. 106.000 θάνατοι από ανεπιθύμητες παρενέργειες των φαρμάκων και ιατρογενείς αρρώστιες που δεν οφείλονται σε λάθη αλλά σε σωστές από ιατρική άποψη πρακτικές. 

Συνολικά δηλαδή 250.000 θάνατοι τον χρόνο από αρρώστιες μόνον στις ΗΠΑ, που προκαλούνται από τους γιατρούς και από τα επικίνδυνα φάρμακα που χορηγούν ανεξέλεγκτα. Ακόμη και στην Μ. Βρετανία τα ιατρική λάθη σκοτώνουν 30.000 Βρετανούς που πεθαίνουν κάθε χρόνο από λάθη των γιατρών. Υπάρχει σήμερα καταιγισμός καταγγελιών από πολίτες εναντίον γιατρών και ΕΣΥ. Έως και 30.000 άτομα χάνουν κάθε χρόνο την ζωή τους στη Μ. Βρετανία από λάθη γιατρών, σύμφωνα με στοιχεία έρευνας που δημοσιεύτηκε στο κορυφαίο Βρετανικό ιατρικό περιοδικό British Medical Journal. Όπως δήλωσε στο BBC ο γιατρός και εκδότης του ιατρικού αυτού περιοδικού που είναι όργανο του Βρετανικού Ιατρικού Συλλόγου, από 20 έως 30 χιλιάδες πεθαίνουν εξαιτίας των γιατρών κάθε χρόνο ενώ πολύ μεγαλύτερος αριθμός ασθενών θα ταλαιπωρηθούν από επιπλοκές στην υγεία τους εξαιτίας των γιατρών. Ήδη στο έγκυρο ιατρικό περιοδικό American Family Physician(Αμερικάνος Οικογενιακός Γιατρός, 1/11/1997) είχε αναφερθεί σε πλήρως τεκμηριωμένο άρθρο με τίτλο «Αρρώστιες Προκαλούμενες από Φάρμακα», ότι: «πρόσφατοι υπολογισμοί προτείνουν ότι κάθε χρόνο περισσότερο από 1 εκατομμύριο άρρωστοι παθαίνουν βλάβες στην υγεία τους ενώ βρίσκονται στα νοσοκομεία και 180.000 περίπου πεθαίνουν εξαιτίας αυτών των βλαβών. Είναι γεγονός ότι η σχετιζόμενη με τα φάρμακα νοσηρότητα και θνησιμότητα είναι συνήθεις καταστάσεις και υπολογίζεται ότι στοιχίζουν περισσότερο από 136 δις δολάρια το χρόνο...».  Τα ιατρικά λάθη και οι θάνατοι από περιττά φάρμακα και περιττές χειρουργικές επεμβάσεις έχουν πολλές βασικά αιτίες και θα έλεγα ότι οι ευθύνες των γιατρών δεν έχουν την πρώτη θέση, αλλά είναι απλά συνέπεια κατά μεγάλο μέρος του συστημικού χαρακτήρα του προβλήματος. Η ιατρική σήμερα σύμφωνα με εκατοντάδες ομολογίες και μελέτες γιατρών νοσεί βαθύτατα όχι μόνο εξαιτίας οικονομικών πόρων, όχι μόνο επειδή βρίσκεται δέσμια των μεγάλων πολυεθνικών αλλά και κυρίως διότι δεν είναι επιστήμη όπως ομολογούν κορυφαίοι της, αλλά είναι τέχνη. Όπως δημοσιεύθηκε πριν λίγα χρόνια σε έγκυρο ιατρικό περιοδικό παγκόσμιας εμβέλειας, σύμφωνα με τα δεδομένα μόνο το 10-15% των ιατρικών θεωριών και πρακτικών είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες. Όλες οι υπόλοιπες θεωρίες και πρακτικές δεν έχουν επιστημονική βάση, είναι εντελώς ατεκμηρίωτες και αποβλέπουν απλώς στην καταστολή και κατάπνιξη των συμπτωμάτων της αρρώστιας και όχι στις γενεσιουργές αιτίες της και στην ομαλή ικανοποίηση των βασικών αναγκών του αρρώστου. Επομένως, το ίδιο το σύστημα της ιατρικής (μέσα στο παρόν κοινωνικο-οικονομικό σύστημα) νοσεί. Μία τέτοια ανάλυση ξεφεύγει ωστόσο από τους στόχους του κειμένου αυτού.

Δεν θα πρέπει, λοιπόν, να παραλείψουμε να αναφέρουμε ότι η όλη ιατροφαρμακευτική αγωγή και θεραπεία συνεπάγεται τεράστιες δαπάνες, δυσβάσταχτες και συχνά αφόρητες για τους προϋπολογισμούς των δυτικών κρατών και με πενιχρά αποτελέσματα στην υγεία των ανθρώπων. Αν δεν υπήρχαν μεγάλα οργανωμένα συμφέροντα που στηρίζουν, συντηρούν και διαιωνίζουν την τραγική αυτή κατάσταση πραγμάτων, θα είχε προ πολλού καταρρεύσει το όλο ιατροφαρμακευτικό σύστημα, ως πλήρως αποτυχημένο στο να υπηρετήσει την υγεία των πληθυσμών, ως τρομακτικά δαπανηρό όσο και αναποτελεσματικό.

Για να επιβιώσει ομαλά το ανθρώπινο γένος και να αποφύγει μελλοντικές μεγάλης έκτασης οικολογικές, οικονομικές και υγειονομικές καταστροφές, θα χρειαστεί να υιοθετήσει στο κοντινό μέλλον την γνήσια Περιεκτική Δημοκρατία που θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για ένα γνήσιο σύστημα φροντίδας σώματος και πνεύματος στην υγεία και στην αρρώστια, καλούμενο Οικολογική Ιατρική το οποίο θα ενσωματώσει και όλα τα χρήσιμα και απαραίτητα φάρμακα (σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας είναι 200 φάρμακα απαραίτητα για την φροντίδα του αρρώστου) και τις σωστές χειρουργικές τεχνικές. Η Οικολογική Ιατρική μπορεί βέβαια να επικρατήσει και να προσφέρει ουσιαστικές υπηρεσίες στους πολλούς μόνο στα πλαίσια μίας γνήσιας Περιεκτικής Δημοκρατίας.

Οφείλουμε λοιπόν να αγωνιστούμε όλοι οι καλοπροαίρετοι άνθρωποι, για την επικράτηση ενός συστήματος οργάνωσης των κοινωνιών και ενός συστήματος υγείας, που θα ικανοποιεί τις ανάγκες όλων των πολιτών και όχι μόνο των προνομιούχων και θα εξασφαλίζει υγεία, καθαρό περιβάλλον και ποιότητα ζωής για όλους τους ανθρώπους του ταλαίπωρου κόσμου μας.