Ο Τσόμσκυ και οι δίδυμοι πύργοι της Νέας Υόρκης
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗΣ
Διάβασα με ενδιαφέρον στο περιοδικό "ΟΥΤΟΠΙΑ", (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2002) τη βιβλιοπαρουσίαση του βιβλίου του Νόαμ Τσόμσκι «11/9», που υπογράφεται από τον εκδότη της "ΟΥΤΟΠΙΑΣ" καθηγητή Ευτύχη Μπιτσάκη. Το βιβλίο αυτό του Τσόμσκι μας πληροφορεί ο Ε. Μπιτσάκης, αποτελείται από συνεντεύξεις που έδωσε ο συγγραφέας του μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου και αποτελεί την άμεση απάντηση στα τραγικά γεγονότα που ακολούθησαν μετά τα χτυπήματα στην Ν. Υόρκη και στο Πεντάγωνο. Η παρουσίαση του Ε. Μπιτσάκη είναι πράγματι ενδιαφέρουσα, γιατί μέσα σε λίγες σελίδες καταφέρνει να συνοψίσει και σχολιάσει με τρόπο εύγλωττο, τα περιεχόμενα του βιβλίου του Νόαμ Τσόμσκι. Τα σχόλια του καθηγητή Μπιτσάκη είναι ιδιαιτέρως εγκωμιαστικά για το πλήθος των στοιχείων που παραθέτει ο συγγραφέας σχετικά με τον μεγάλο ένοχο και μεγάλο τρομοκράτη, τις ΗΠΑ, θεωρώντας ότι η υπερδύναμη αυτή είναι σχεδόν αποκλειστικά υπεύθυνη για το πλήθος των τρομοκρατικών εγκλημάτων που έχουν διαπραχθεί — από την σφαγή των Ινδιάνων και την δουλεία των νέγρων, μέχρι τα σύγχρονα εγκλήματα σε βάρος της ανθρωπότητας, τους πολέμους, την υποστήριξη δικτατορικών καθεστώτων κ.λπ.
Κανείς βέβαια δεν θα μπορούσε να αμφισβητήσει τις κατηγορίες που εκτοξεύει ο Τσόμσκι, ενάντια στην πατρίδα του, για τα εγκλήματα που έχει διαπράξει κατά καιρούς στον νεώτερο κόσμο προκειμένου να υπηρετήσει τα οικονομικά συμφέροντα μιας μικρής μειονότητας μεγάλων επιχειρήσεων και πολυεθνικών. Κανείς ίσως καλοπροαίρετος άνθρωπος δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι η Αμερική είναι ο μεγαλύτερος τρομοκράτης διεθνώς και η χώρα που εκτρέφει και υποδαυλίζει όλες τις μορφές της σύγχρονης τρομοκρατίας. Αυτό ωστόσο, που θα μπορούσε να παρατηρήσει ο ενήμερος αναγνώστης του πρόσφατου βιβλίου του Τσόμσκι είναι ότι ο ένοχος που οδηγεί στα εγκλήματα αυτά δεν είναι η κακή Αμερική σαν υπερδύναμη και τα άλλα τμήματα της υπερεθνικής ελίτ (δηλαδή οι ελίτ της ΕΕ, και της Ιαπωνίας, Αυστραλίας κλπ), με την ανοχή της ρωσικής και κινεζικής ελίτ, αλλά το ίδιο το σύστημα της οικονομίας της αγοράς.
Η οικονομία της αγοράς για λόγους εγγενείς στο σύστημα, εκμεταλλεύεται τα πάντα και τους πάντες και χρησιμοποιεί σε μεγάλη έκταση τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους του πλανήτη με στόχο την οικονομική «ανάπτυξη» και επέκταση των αγορών και τη μεγιστοποίηση των κερδών των μεγάλων επιχειρήσεων και πολυεθνικών. Η οικονομία της αγοράς λοιπόν, οπλίζει το χέρι της υπερεθνικής ελίτ ενάντια σε μικρές και αδύναμες χώρες, που βάζουν έστω και ελάχιστους φραγμούς στα στρατηγικά τους σχέδια και αρνούνται να ενταχθούν στο σύστημα της οικονομίας της αγοράς, στοχεύοντας έτσι στην άλωση της οικονομίας των χωρών που ανθίστανται στην οικονομία της αγοράς, στην απελευθέρωση των αγορών, στην εκμετάλλευση των πόρων του πλανήτη και στην οικονομική «ανάπτυξη» με κάθε δυνατό τρόπο. Όσο και να κατηγορούμε λοιπόν την αμερικανική ελίτ και τους συμμάχους της, περιγράφοντας λεπτομερειακά τα συνεχή εγκλήματα που διαπράττουν σε βάρος άλλων λαών και όσο και να τονίζουμε το γεγονός ότι οι ελίτ αυτές ασκούν μονίμως τρομοκρατία προς κάθε κατεύθυνση και ενάντια σε κάθε λαό που εναντιώνεται στα οικονομικά σχέδια και συμφέροντά τους, απλώς χάνουμε νομίζω τον χρόνο μας χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα, εάν και εφόσον δεν συνδέουμε τη συγκεκριμένη προσπάθεια με τις βασικές αιτίες πίσω από τα φαινόμενα αυτά. Θα έλεγα ότι χτυπάμε το σαμάρι αντί για τον γάιδαρο. Το βρώμικο και εγκληματικό παιχνίδι των ισχυρών θα συνεχίζεται, θα διαιωνίζεται και θα παίρνει ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις, επειδή οι αιτίες που το προκαλούν συνεχίζουν να υφίστανται. Οι αιτίες μένουν ανέπαφες και έχουν σχέση με τη συγκέντρωση οικονομικής δύναμης και εξουσίας στα χέρια μιας μικρής μειονότητας προνομιούχων και, συνακόλουθα, με το αδηφάγο και άπληστο κυνήγι των κερδών και της εξουσίας, που προωθεί με κάθε δυνατό τρόπο και με κάθε μέσο (ο σκοπός αγιάζει γι’ αυτούς τα μέσα), το κυρίαρχο οικονομικοπολιτικό σύστημα. Όσοι έχουν γνώση των δομών, των μηχανισμών και των διασυνδέσεων του συστήματος της οικονομίας της αγοράς δεν τρέφουν αυταπάτες, και αρνούνται κατηγορηματικά να πιστέψουν ότι το κυρίαρχο σύστημα θα μπορούσε ποτέ να αποκτήσει ανθρώπινο πρόσωπο και να ενδιαφερθεί ουσιαστικά για τις γνήσιες ανάγκες και απαιτήσεις των ανθρώπων και του περιβάλλοντος, όπως υποστηρίζουν το Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ ή τα παραρτήματα του σε κάθε χώρα
Δεν ισχυριζόμαστε, βέβαια, με αυτά που λέμε εδώ ότι πρέπει να παύσουμε να καταγγέλλουμε τα εγκλήματα που διαπράττουν οι ελίτ αυτές και ειδικά η αμερικανική που σήμερα ηγεμονεύει. Αυτό όμως που θεωρούμε ότι προέχει είναι ότι παράλληλα θα πρέπει να αναφερόμαστε συστηματικά και με βαθιά και ουσιαστική πολιτική ανάλυση στα βαθύτερα αίτια των εγκλημάτων. Θα πρέπει επίσης να αναφερόμαστε στις προσπάθειες που πρέπει να γίνουν από ένα μεγάλο, διεθνές και συμπαγές αντισυστημικό κίνημα για να σταματήσουν οι εγκληματικές αυτές πράξεις με την ανατροπή του συστήματος της οικονομίας της αγοράς και της καπιταλιστικής νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι το κυρίαρχο οικονομικό σύστημα και η αντιπροσωπευτική δημοκρατία που το στηρίζει και το προάγει είναι οι μεγάλοι ένοχοι. Το σύστημα και η θεραπαινίδα του, η αντιπροσωπευτική «δημοκρατία», επιτρέπουν και δίδουν την δυνατότητα στις ελίτ που ωφελούνται από αυτό να κάνουν πολέμους, να εκμεταλλεύονται ανεξέλεγκτα τους πόρους του πλανήτη, να καταστρέφουν το περιβάλλον, την χλωρίδα και πανίδα και να προωθούν άχρηστα και επικίνδυνα προϊόντα σε διεθνή κλίμακα. Εκείνο, λοιπόν, που μένει να επιδιώξουμε πάνω απ’ όλα και με κάθε δυνατό τρόπο είναι η καταδίκη και υπονόμευση του κυρίαρχου συστήματος και της αντιπροσωπευτικής "δημοκρατίας" που εκτρέφουν και δημιουργούν όλα τα σύγχρονα δεινά. Αν δεν καταγγείλουμε έντονα και δεν χτυπήσουμε αμείλικτα το σύστημα της οικονομίας της αγοράς και της αντιπροσωπευτικής «δημοκρατίας», προτείνοντας ένα σύστημα γνήσιας, αυθεντικής δημοκρατίας που θα οδηγούσε σε μια διαφορετική κοινωνία — μια κοινωνία που τα κέρδη και η εξουσία δεν θα είναι όπως τώρα οι υπέρτατες αξίες και ο υπέρτατος στόχος της ζωής-- απλώς φλυαρούμε άσκοπα, αποπροσανατολίζουμε το μεγάλο κοινό, ματαιοπονούμε και μεταθέτουμε τις ευθύνες για τα ατέλειωτα δεινά του κόσμου μας σε μια "κακή" χώρα και στους κακούς διεφθαρμένους πολιτικούς και όχι στον πραγματικό ένοχο που είναι το ιδιο το κυρίαρχο οικονομικό και πολιτικό σύστημα που δημιουργεί την παγκόσμια ανισότητα και τη χρόνια πολυδιάστατη κρίση
Οι αφηγήσεις, επομένως, των εγκλημάτων και επιβουλών ενάντια πολλών κρατών, των λαών και του περιβάλλοντος, που διαπράττουν εξακολουθητικά οι ελίτ που ελέγχουν οι υπερδυνάμεις, με αφήνει, σαν στοχαζόμενο άνθρωπο, παγερά αδιάφορο, εφόσον δεν συνοδεύεται από την επισήμανση και λεπτομερή ανάλυση των βαθύτερων πολιτικών και οικονομικών αιτιών, των εγκλημάτων αυτών και επιπλέον δεν προτείνονται ουσιαστικές και ριζοσπαστικές λύσεις για την άρση των αιτιών και αδιεξόδων. Οι λεπτομερειακές αφηγήσεις του Τσόμσκι στο βιβλίου του 11/9 και τα εγκωμιαστικά σχόλια του καθηγητή Ε. Μπιτσάκη, προσπερνούν απροβλημάτιστα και με περισσή αφέλεια το μέγιστο θέμα που αφορά τον κύριο και βασικό ένοχο των εγκλημάτων ενάντια στην ανθρωπότητα. Το να αναφερόμαστε απλώς στα εγκλήματα της υπερδύναμης και των συμμάχων της, κατηγορώντας τους γι’ αυτά μοιάζει, νομίζω, με τη λεπτομερειακή περιγραφή των σοβαρών συμπτωμάτων μιας χρόνιας εκφυλιστικής αρρώστιας, χωρίς καμία αναφορά στα βαθύτερα αίτιά της και σε έναν αποτελεσματικό και ριζικό τρόπο θεραπείας της — που θα αφορά την απομάκρυνση και διόρθωση των αιτιών που την προκαλούν. Βιβλία σαν αυτό του Τσόμσκι, έχουν αξία και δικαίωση μόνον όταν παράλληλα με την εξιστόρηση των δραματικών γεγονότων, αναζητούν και επισημαίνουν τα βαθύτερα αίτια των γεγονότων και εγκληματικών ενεργειών και στην συνέχεια προτείνουν ριζοσπαστικές και συστημικές διεξόδους, για να βγει η ανθρωπότητα από τα τωρινά αδιέξοδα και την βαθύτατη πολυδιάστατη κρίση που περνά στις μέρες μας.
Παρόμοιες διεξόδους μπορούν να προσφέρουν μόνο συστημικα προτάγματα όπως αυτό της Περιεκτικής Δημοκρατίας που θα μπορούσαν να αναχαιτίσουν τη "θριαμβευτική" προέλαση του κυρίαρχου συστήματος, προτού τινάξει στον αέρα ολόκληρη την ανθρωπότητα. Όμως, ο Τσόμσκι φαίνεται προτιμά τις απλές (και ανώδυνες) περιγραφές, όπως άλλωστε είχε δείξει εδώ και δέκα χρόνια όταν σε συνέντευξη του για το περιοδικό Democracy & Nature και σε ερώτηση για τη γνώμη του σχετικά με το πρόταγμα για την άμεση και οικονομική δημοκρατία που θα μπορούσε να αποτελέσει τη βάση για μια ευρωπαϊκή (και τελικά παγκόσμια) συνομοσπονδία των λαών απάντησε «αυτά είναι σημαντικά οράματα για το μέλλον που θα έπρεπε να εμψυχώνουν τους ανθρώπους που επιδιώκουν την ελευθερία και την δικαιοσύνη καθώς και τα κοινωνικά κινήματα που οι ίδιοι διαμορφώνουν ανάλογα. Όμως αυτά είναι ακόμα απόμακρες προοπτικές για τις οποιες δεν έχει γίνει η προκαταρκτική εργασία» Έτσι, ο Τσόμσκι, αντί να ασχολείται με «απόμακρες προοπτικές» επιλέγει να ασχολείται με τις «ρεαλιστικές» προοπτικές της μεταρρύθμισης του υπάρχοντος συστήματος, όπως ακριβώς κανει και η ρεφορμιστική Αριστερά!