Τουρκική αγριότητα και σοβινισμός - ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ (Ελευθεροτυπία, 17 Αυγούστου 1996)

Οι Τουρκικές αγριότητες στη Κύπρο δεν ήταν βέβαια ούτε «τυχαίες» ούτε «υπερβολές» μερικών εξτρεμιστικών στοιχείων. Η Τουρκική ελίτ, σε συνεργασία με την Τουρκοκυπριακή, είναι φανερό ότι οργάνωσαν τις βαρβαρότητες, όπως αποδεικνύεται από πλήθος αποδεικτικά στοιχεία και κυρίως από το γεγονός ότι εξοπλισμένοι οπαδοί των Γκρίζων Λύκων πέρασαν ανενόχλητοι μέσα από τις Τουρκικές στρατιωτικές και αστυνομικές γραμμές και, κάτω από τα απαθή βλέμματα τους, επιδόθηκαν στο εγκληματικό τους όργιο. Για να διαλύσουν μάλιστα και οποιαδήποτε αμφιβολία για τις προθέσεις τους, μετά τρεις μέρες, το εγκληματικό όργιο συνεχίστηκε, κατόπιν προφανών εντολών της Τουρκικής ηγεσίας να συντρίψουν οποιαδήποτε απόπειρα διαμαρτυρίας στη νεκρή ζώνη, κτυπώντας στο ψαχνό άοπλους διαδηλωτές.

Η στάση φυσικά των δυτικών (από τον Ο.Η.Ε. μέχρι τις δυτικές κυβερνήσεις και Μ.Μ.Ε.) ήταν η αναμενόμενη: εμμονή στην μη ανάμιξη σε μια «εσωτερική» διαφορά, αν όχι απόδοση ευθυνών στην Ελληνική πλευρά που επέτρεψε τις διαδηλώσεις οι οποίες ήταν "μοιραίο", αν όχι «δικαιολογημένο», να οδηγήσουν στη βίαιη καταστολή. Και ήταν αναμενόμενη η στάση αυτή διότι κάθε άλλο παρά είναι πρωτότυπη. Την ίδια ακριβώς στάση που τηρεί σήμερα η Δύση εναντίον της Τουρκίας τηρούσε και τηρεί όλα αυτά τα χρόνια στη περιοχή. Όταν δηλαδή μια χώρα έχει τη στρατιωτική δύναμη να κατακτήσει γειτονικά εδάφη και τυχαίνει η χώρα αυτή να αποτελεί προστατευόμενο της Δύσης (Ισραήλ, Τουρκία) τότε η Δύση αναλαμβάνει τον ρόλο του Πόντιου Πιλάτου και καλεί τα θύματα της κατάκτησης να αγωνισθούν για την «ειρήνη» (δηλαδή να νομιμοποιήσουν τις κατακτήσεις) ενώ καταδικάζει ως «τρομοκρατική» οποιαδήποτε απόπειρα αμφισβήτησης των κεκτημένων. Αντίθετα, όταν οι ρόλοι αντιστρέφονται και τυχαίνει τα θύματα μιας στρατιωτικής εισβολής να είναι δικτατορικά σειχάτα με πετρέλαιο, τότε η Δύση οργανώνει πανστρατιά για την εξολόθρευση του εισβολέα (Ιράκ).

Όμως, με δεδομένο τον ρόλο της Δύσης, που είναι φανερό ότι ανέχεται, αν δεν υποθάλπει, τη Τουρκική αγριότητα με στόχο τον εξαναγκασμό της Ελληνικής πλευράς στην αποδοχή μιας «Παλαιστινιακής» λύσης στο Κυπριακό (η Κύπρος προτεκτοράτο Τουρκικό) έχει ιδιαίτερη σημασία ο καλλιεργούμενος σοβινισμός, που δεν είναι μόνο Τουρκικό προϊόν. Έτσι, στη Τουρκία, είναι σαφές ότι η Τουρκική στρατιωτική ελίτ έπαψε πια να παίζει τον ρόλο του θεματοφύλακα των κοσμικών αξιών του Ατατουρκισμού και ρητά ή σιωπηρά ενθαρρύνει την ανάπτυξη και εξάπλωση του Ισλαμισμού και αλληλένδετων εθνικιστικών κινημάτων, όπως αυτό των Γκρίζων Λύκων. Όπως παρατηρούσε πρόσφατα Βρετανός παρατηρητής «για τους Τούρκους στρατιωτικούς η θρησκεία φαίνεται ότι σήμερα έχει πιο σημαντικό ρόλο να παίξει από τη κοσμική κληρονομιά τους σε μια κρίση που απειλεί την ίδια την επιβίωση της χώρας τους»[1]. Και πράγματι, με την Κουρδική αντίσταση να συνεχίζεται παρά τα πογκρομ, στην οποία τώρα προστίθεται η διογκούμενη κοινωνική αντίδραση απέναντι στις νεοφιλελεύθερης πολιτικές, η μεταστροφή των Τούρκων στρατιωτικών δεν είναι περίεργη. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν η νέα κυβέρνηση καλείται σήμερα από το ξένο και Τουρκικό κεφάλαιο να πάρει αντιλαϊκά μέτρα δραστικής περικοπής των ελλειμμάτων που, κατά τον αντιπρόεδρο της Garanti Bank, περιλαμβάνουν το πετσόκομμα του υποτυπώδους συστήματος κοινωνικής ασφάλισης για να καλυφθούν τα πελώρια ελλείμματα στα ασφαλιστικά ταμεία, επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων και επέκταση της φορολογικής βάσης[2]. Ούτε είναι βέβαια εκπληκτικό ότι παράλληλα με τη καλλιέργεια της θρησκευτικής μισαλλοδοξίας και του εθνικισμού, σύμφωνα με τα στοιχεία του Ο.Η.Ε., οι «εξαφανίσεις» αντιπάλων του τρομοκρατικού καθεστώτος στη Τουρκία σήμερα ξεπερνούν αυτές κάθε άλλης χώρας στον κόσμο, ακόμη και των περιβόητων λατινοαμερικανικών χωρών, με 114 κρούσματα μόνο στους 6 τελευταίους μήνες[3].

Είναι επομένως φανερό ότι στη Τουρκία τη στιγμή αυτή επιχειρείται ένα πάντρεμα «εκσυγχρονισμού» και ισλαμισμού το οποίο μάλιστα απολαμβάνει και των ευλογιών της Ουάσιγκτον, όπως φανέρωσε εκπρόσωπος του Στεητ Ντηπαρτμεντ που προ ημερών δήλωνε ότι "αυτό που ενδιαφέρει τις ΗΠΑ δεν είναι εάν μια κοινωνία είναι κοσμική αλλά εάν είναι δημοκρατική»[4]. Είναι δηλαδή σαφές πια ότι στη Δύση, όχι μόνο δεν ανησυχούν για την άνοδο των θρησκευτικών κινημάτων σε χώρες σαν την Τουρκία και την Ελλάδα, αλλά και ενισχύουν το πάντρεμα του νεοφιλελεύθερου εκσυγχρονισμού με την θρησκεία. Το πάντρεμα άλλωστε αυτό όχι μόνο δεν θέτει σε κανένα κίνδυνο τα συμφέροντα τους (στο βαθμό που οι ηγεσίες τύπου Ερμπακάν (Necmettin Erbakan) χειραγωγούν τους αυτόνομους φονταμενταλιστές) αλλά αντίθετα προσφέρει το ιδεολογικό υπόβαθρο που συγκρατεί τις κοινωνικές αντιθέσεις τις οποίες προκαλεί η τρομακτική διεύρυνση της ανισότητας, της ανεργίας και της φτώχειας που επιφέρει η διεθνοποίηση της οικονομίας της αγοράς.

Αλλά και η χώρα μας δεν πάει πίσω, με τελευταίο παράδειγμα την Ολυμπιακή φιέστα η οποία δεν ήταν απλώς, όπως παρουσιάζεται αθώα, μια περίπτωση «υπερβολής» μέσα στη ευφορία. Δεν αναφέρομαι στις ρατσιστικές ή...μεταφυσικές ηλιθιότητες που απέδωσαν τα μετάλλια στη «φυλετική υπεροχή» μας ή τη «βοήθεια του Θεού» και όχι στην ατομική προσπάθεια των αθλητών μας και τις επενδύσεις στην αθλητική υποδομή στις οποίες για τόσα χρόνια είχαν επιδοθεί οι Ανατολικές χώρες, από τις οποίες προέρχονται πολλοί από τους Ολυμπιονίκες μας (πράγμα που εξηγεί και το γεγονός ότι οι χώρες αυτές καταλαμβάνουν ακόμη τις πρώτες θέσεις στη βαθμολογία). Εάν ανάλογες επενδύσεις είχαν γίνει και στη δική μας αθλητική υποδομή, η Ελλάδα θα έπρεπε όχι μόνο στο παρελθόν να είχε κατακτήσει πολύ περισσότερα μετάλλια από τον μηδαμινό αριθμό μεταλλίων που είχαμε κατακτήσει στο παρελθόν, αλλά ακόμη και στη φετινή Ολυμπιάδα θα έπρεπε να είχαμε κατακτήσει πολύ περισσότερα μετάλλια, όπως προκύπτει από πίνακα που συγκρίνει το κατά κεφαλή εισόδημα της κάθε χώρας με την επίδοση της στους Ολυμπιακούς[5]. Όπως αντίστοιχα, οι Βρετανοί αθλητές (αντίθετα με τις περισπούδαστες «αναλύσεις» που δημοσιεύθηκαν στα ελληνικά Μ.Μ.Ε.), απλώς πληρώνουν σήμερα τις συνέπειες του Θατσερισμού στην αθλητική υποδομή τους.

Αναφέρομαι στο γεγονός ότι στη διάρκεια της φιέστας, ενώ τη μια στιγμή ο εκσυγχρονιστής πρωθυπουργός, σε μια καταφανή προσπάθεια να παρουσιάσει το επίτευγμα των ολυμπιονικών σαν την έκφραση της εκσυγχρονιστικής Ελλάδας που έρχεται, μιλούσε για την Ελλάδα της δημιουργίας και του μέλλοντος, την επόμενη στιγμή η Ε.Ρ.Τ., με την μουσική υπόκρουση του «Τη Υπερμάχω», πρόβαλε την εικόνα της Πανάγιας με υπότιτλο «Η Παναγιά δίπλα μας όπως τότε στην Πόλη» (φαντάζομαι δεν εννοεί το 1453 που οι Βυζαντινοί σταυροκοπιόντουσαν στις εκκλησίες ενώ οι Τούρκοι, αψηφώντας...την Παναγία, κατακτούσαν τη Πόλη!), ενώ ο εκπρόσωπος της εκκλησίας ανέμιζε την Παναγία τη Γρηγορούσα, σε σκηνές που ανάλογες μπορεί κανείς να δει μόνο στην Ιρανική τηλεόραση. Και αυτό βέβαια δεν είναι μεμονωμένο επεισόδιο. Η μαζική προβολή που δίνουν τα κρατικά κανάλια στους ελληνορθόδοξους «φιλοσόφους» και τις απόψεις τους για τον περιούσιο λαό τα τελευταία χρόνια δεν αποτελεί παρά τμήμα της ίδιας προσπάθειας παντρέματος εκσυγχρονισμού και θρησκείας. Δεν είναι λοιπόν ανεξήγητο ότι ενώ οι εκκλησιές στην Ευρώπη αναζητούν τους πιστούς με ...το δίκανο, στην Ελλάδα (όπως και στη Τουρκία) οι εκκλησιές και τα τζαμιά γεμίζουν τελευταία ασφυκτικά. Είναι λοιπόν φανερό ότι και στις δυο χώρες οι άρχουσες ελίτ χρησιμοποιούν τη θρησκεία σαν ιδεολογικό μέσο για την άμβλυνση των κοινωνικών συγκρούσεων, στις οποίες οδηγεί η λαίλαπα της διεθνοποιημένης οικονομίας της αγοράς. Ο καλλιεργούμενος όμως θρησκευτικός φανατισμός και ο σοβινισμός γενικότερα αποτελούν επίσης και το καλύτερο προσάναμμα για μια Ελληνοτουρκική σύγκρουση στην οποία είναι πιθανό να οδηγήσει η Τουρκική ελίτ για να ξεπεράσει τα αδιέξοδα της. Και, φυσικά, τα σταυροκοπήματα πάλι δεν θα μας σώσουν...

[1] John Hooper, The Guardian (9/8/96).

[2] Βλ. συνέντευξη Husnu Akhan στον John Hooper, The Guardian (8/8/96).

[3] UN, Working Group on Enforced and Involuntary Disappearnaces, (1994 Report) / Human Rights Association (IHD) / The Guardian (9/8/96).

[4] The Guardian (7/8/96).

[5] Victor Keegan, The Guardian (2/8/96).