Η «προοδευτική» χασισοκοινωνία του μέλλοντος, ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ (Ελευθεροτυπία, 6 Ιουνίου 1998)

ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ: Πέρα από την δαιμονολογία της ποινικοποίησης και την “προοδευτική” μυθολογία της φιλελευθεροποίησης

Η «προοδευτική» χασισοκοινωνία του μέλλοντος

Πριν από δυο εβδομάδες ο πρωθυπουργός της χώρας παρουσίασε το φαιδρό (αν όχι πρωτάκουστο στην ΕΕ) φαινόμενο να εγκαινιάζει κέντρο παροχής μεθαδόνης. Μολονότι θα μπορούσε κανένας να συζητήσει την λύση ‘μεθαδόνη’ σαν λύση (κάποτε) ανάγκης, είναι πράγματι περίεργο να εγκαινιάζεται ένα κέντρο μεθαδόνης με το ίδιο καμάρι που θα εγκαινιαζόταν ένα σχολείο! Ιδιαίτερα μάλιστα όταν τη στιγμή αυτή γίνεται ολόκληρη συζήτηση στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στη Βρετανία για το πόσο επικίνδυνη είναι η «λύση» αυτή.[1] Η μόνη εξήγηση που θα μπορούσαμε να δώσουμε στο φαινόμενο αυτό είναι ότι οι «εκσυγχρονιστικές» τάσεις, που φαίνεται ότι επικρατούν σήμερα στην ΕΕ, για την ελεύθερη διάθεση της κάνναβης και την παροχή μεθαδόνης και ηρωίνης σε όλους τους εξαρτημένους χρήστες με απλή συνταγή γιατρού, πρόκειται σύντομα να υιοθετηθούν και από τη δική μας «εκσυγχρονιστική» ελίτ. Αυτό άλλωστε συνέστησε μια επιτροπή της Ευρωβουλής πριν από μερικούς μήνες και αυτό υποστηρίζει σήμερα σύσσωμη σχεδόν η αστυνομική ηγεσία στην Ευρώπη, ακολουθούμενη από σημαντικά τμήματα της Ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ.

Η αλλαγή αυτή δεν προκύπτει βέβαια από το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή ελίτ… πείσθηκε από τα επιχειρήματα της εκστρατείας για τη νομιμοποίηση και ιδιαίτερα από το ανοητολόγημα ότι η νομιμοποίηση θα μειώσει την εξάπλωση των ναρκωτικών. Όλοι γνωρίζουν ότι, όπως η άρση της ποτοαπαγόρευσης πριν από τον πόλεμο οδήγησε στην σημερινή έκρηξη της κατανάλωσης αλκοόλ, αντίστοιχα, η νομιμοποίηση των ναρκωτικών θα οδηγούσε σε έκρηξη της κατανάλωσης τους, με πολύ σημαντικότερες βέβαια κοινωνικές συνέπειες λόγω του ευκολότερου εθισμού στα τελευταία[2]. Η μεταστροφή της Ευρωπαϊκής ελίτ οφείλεται απλώς στο γεγονός ότι όταν συνειδητοποίησε την παντελή αδυναμία της να ελέγξει την εξάπλωση των ναρκωτικών επέλεξε το κτύπημα των συμπτωμάτων της, και κυρίως της συναφούς εγκληματικότητας, μέσω της ελεύθερης διάθεσης των «μαλακών» ναρκωτικών και κάποιου ελέγχου πάνω στα «σκληρά». Η συνειδητοποίηση της αδυναμίας ελέγχου της εξάπλωσης των ναρκωτικών δεν είναι καινούρια. Ήδη από το 1995 ένα από τα κυριότερα έντυπα όργανα της αμερικανικής ελίτ, η Ουάσινγκτον Πόστ, διακήρυσσε με άρθρο του τ. διευθυντή αστυνομίας στη Ν. Υόρκη ότι «ο πόλεμος κατά των ναρκωτικών τελείωσε ― νίκησαν τα ναρκωτικά».[3] Η αποποινικοποίηση άλλωστε της κάνναβης έχει ήδη εφαρμοστεί στη πράξη από καιρό. Στη Βρετανία, για παράδειγμα, εδώ και δέκα χρόνια η αστυνομία αφήνει κατά κανόνα ελεύθερους, μετά από απλή παρατήρηση, τους συλλαμβανόμενους χρήστες. Δεν είναι λοιπόν περίεργο ότι, όπως έδειξε πρόσφατη έρευνα για την Βρετανική εγκληματικότητα, το 70% των ανδρών έχει δοκιμάσει κάποιο παράνομο ναρκωτικό μέχρι να φθάσει τα 24.[4]

Οι τάσεις αυτές στην Ευρώπη έχουν δημιουργήσει έντονη ευφορία σε τμήματα της οικονομικής ελίτ. Εκτός από τις φαρμακοβιομηχανίες, που νόμιμα πια θ αναλάβουν στο μέλλον την παραγωγή ναρκωτικών ουσιών, πολύ πρόσφατα αποκαλύφθηκε ότι μεγάλη πολυεθνική καπνοβιομηχανία (British American Tobacco), ενόψει της νομιμοποίησης της κάνναβης, έχει ήδη κάνει πλάνα και κατοχυρώσει νομικά νέες μάρκες τσιγάρων που θα περιέχουν κάνναβη.[5] Έτσι, οι καπνοβιομηχανίες, που ήδη έχουν υποστεί τεράστια οικονομική ζημία από τη μείωση της κατανάλωσης τσιγάρων (στη Βρετανία οι καπνιστές άντρες μειώθηκαν από το 52% του πληθυσμού το 1972 στο 29% το 1996[6]), χάρη στην επικείμενη νομιμοποίηση της κάνναβης, βλέπουν το μέλλον τους πάλι ρόδινο. Αυτά, προς δόξα μερικών ανοητολογούντων οπαδών της νομιμοποίησης που φαίνεται ότι τους ενοχλούσαν τα κέρδη της μαφίας από τη διακίνηση της κάνναβης όχι όμως και τα ακόμη μεγαλύτερα κέρδη που θα κάνουν οι καπνοβιομηχανίες όταν στη χασισοκοινωνία του μέλλοντος θ’ αγοράζουμε τη κάνναβη μαζί με τα τσιγάρα μας στο περίπτερο της γειτονιάς μας!

Όμως, αν, όπως φαίνεται, οι τάσεις για την νομιμοποίηση επικρατήσουν τελικά στην ΕΕ, και αναπόφευκτα λίγο αργότερα στην Αμερική, τι γίνεται ο περίφημος «αμερικανικός πόλεμος κατά των ναρκωτικών» που σύμφωνα με μια συνωμοσιολογική αντίληψη της Ιστορίας (που διατυπώθηκε πρώτα από τον κ. Γρίβα[7]) είναι υπαίτιος όχι μόνο για την εξάπλωση των ναρκωτικών αλλά ακόμη και… για την αμερικανική πλανηταρχία, την άνιση ανταλλαγή και την παγκόσμια ανισότητα; Θ’ απαλλαγούμε μήπως από όλα αυτά τα δεινά, όπως συνάγεται εξ αντιδιαστολής; Δεδομένου ότι μόνο μια σθεναρά κοινωνική αντίδραση θα μπορούσε να σταματήσει σήμερα τον κατήφορο μας προς την χασισοκοινωνια του μέλλοντος αξίζει να δούμε λεπτομερέστερα τη σχετική μυθολογία που στην Ελλάδα έχει πάρει (όπως όλα) και ένα ψευτο-προοδευτικό μανδύα. Και είναι ψευτο-προοδευτικό το κάλυμμα διότι η μυθολογία αυτή για να «εξηγήσει» το πρόβλημα των ναρκωτικών (που για τους πιο ανοητολογούντες είναι ανύπαρκτο και προκαλείται αποκλειστικά από την πολιτική καταστολής!) δεν αναφέρεται καν στις ίδιες της κοινωνικό-οικονομικές δομές της οικονομίας της αγοράς που εξασφαλίζουν την κυριαρχία των ελίτ και προκαλούν φαινόμενα όπως η άνιση ανταλλαγή και η ανισότητα αλλά και έχουν δημιουργήσει τη σημερινή έκρηξη στη χρήση ναρκωτικών[8]. Έτσι, κτυπώντας ένα παρεπόμενο του κοινωνικό-οικονομικού συστήματος, την πολιτική καταστολής, το ίδιο το σύστημα αθωώνεται!

Ένα βασικό στοιχείο της μυθολογίας αυτής είναι το επιχείρημα ότι τόσο πριν, όσο και μετά την επιβολή της απαγόρευσης το 1914, οι άνθρωποι έκαναν χρήση ναρκωτικών για τους ίδιους λόγους και ότι το μόνο που άλλαξε μεταξύ των δυο περιόδων είναι η στάση της εξουσίας απέναντι σε ορισμένες ψυχοτρόπες ουσίες.[9] Στη πραγματικότητα όμως παρά πολλά άλλαξαν μεταξύ των δυο περιόδων και η αλλαγή στη στάση της εξουσίας είναι το απλό σύμπτωμα και όχι η αιτία του προβλήματος. Διότι, οι άνθρωποι σήμερα καταφεύγουν στα ναρκωτικά για εντελώς διαφορετικούς λόγους από ότι στο παρελθόν. Όπως φανερώνουν οι μαρτυρίες των ίδιων των χρηστών, αλλά και σχετικές έρευνες, όταν σήμερα κάποιος καθ’ έξιν προσφεύγει στα ναρκωτικά ο βασικός στόχος είναι συνήθως ένας: η ατομική «φυγή από την πραγματικότητα». Είτε για να γεμίσει το κενό της ζωής του μέσα στη καταναλωτική κοινωνία (όταν είναι πλήρες μέλος της), είτε για να ξεχάσει την αθλιότητα της ύπαρξης του (όταν είναι περιθωριοποιημένο μέλος της ― άνεργοι κ.λπ.). Είναι δηλαδή φανερό ότι η σημερινή εξάπλωση των ναρκωτικών συναρτάται απόλυτα με την μεταπολεμική καταναλωτική κοινωνία που μετεξελίχθηκε στη σημερινή νεοφιλελεύθερη κοινωνία των δυο τρίτων-φαινόμενα που προφανώς δεν υπήρχαν πριν το 1914, όταν οι άνθρωποι κατέφευγαν στα ναρκωτικά κυρίως για θρησκευτικούς, πολιτιστικούς η θεραπευτικούς λόγους. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι οι χρήστες ναρκωτικών ήταν πολύ περιορισμένοι, σχετικά και απόλυτα, όχι μόνο πριν την απαγόρευση το 1914 αλλά ακόμη και μέχρι τη δεκαετία του ’60. Διότι είναι αναμφισβήτητο (παρά την παρερμηνεία των στατιστικών στοιχείων στην οποία προβαίνει η ‘προοδευτική’ ανοητολογία που συγκρίνει το 1914 με την περίοδο 1971-1992 παραλείποντας την ενδιάμεση περιοδο![10]) ότι η μαζική εξάπλωση των ναρκωτικών αρχίζει στη δεκαετία του ‘60 και ’70, όταν μεσουρανούσε η καταναλωτική κοινωνία, και παίρνει επιδημικές διαστάσεις στη δεκαετία του ‘80 και ‘90 όταν αναδύθηκε η νεοφιλελεύθερη συναίνεση με τα εκατομμύρια των άνεργων, των άστεγων και των νέων με αβέβαιο μέλλον.

Ποια είναι η «προοδευτική εξήγηση» για την έκρηξη του προβλήματος τις τελευταίες δυο δεκαετίες; Ότι την ίδια περίοδο εντάθηκε ο αμερικανικός πόλεμος κατά των ναρκωτικών. Ένας «πόλεμος» που ήταν τόσο ...αποτελεσματικός ώστε την ίδια περίοδο σημειώνεται έκρηξη τόσο της παραγωγής όσο και της κατανάλωσης ναρκωτικών. Ενδεικτικά, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ,[11] μόνο την τελευταία δεκαετία (1986-96), η παγκόσμια παραγωγή φύλλων κοκαΐνης υπερδιπλασιάστηκε και του οπίου υπερτριπλάσιάστηκε, πράγμα που συνέβαλε αποφασιστικά στην εξάπλωση της κατανάλωσης τους, λόγω της συνακόλουθης συνεχούς πτώσης της λιανικής τιμής τους. Όμως, οι χρησιμοποιούντες το παραπάνω ανοητολόγημα δεν πτοούνται από παρόμοια στοιχεία που καταρρίπτουν τον μύθο για την ένταση καταστολής. Αφού, ισχυρίζονται, οι ΗΠΑ έχουν την αυστηρότερη απαγορευτική νομοθεσία και συγχρόνως το μεγαλύτερο πρόβλημα ναρκωτικών στον κόσμο, άρα…βρέχει! Έτσι, «ξεχνώντας» ότι οι ΗΠΑ όχι μόνο έγιναν μεταπολεμικά η πρώτη καταναλωτική κοινωνία αλλά και ότι οι Αμερικανοί είδαν την τελευταία 20ετια την ανισότητα και την αβεβαιότητα για τις δουλειές να εκρήγνυνται, τα αίτια της εξάπλωσης ναρκωτικών αποδίδονται αποκλειστικά στη σκληρή γραμμή του Ρέιγκαν για τα ναρκωτικά!

Αλλά θα χρειαστεί να επανέλθουμε στο επόμενο άρθρο.

[1] Βλ. σχετικά στοιχεία στο άρθρο μου «Ε» (6/12/97).

[2] Τ. Φωτόπουλος, Η Νέα Διεθνής Τάξη και η Ελλάδα (Καστανιώτης, 1997), σ. 224

[3] Patrick Murphy, Washington Post (1/1/95).

[4] The Guardian (6/2/98).

[5] M. Wolf, The Observer (22/2/98).

[6] General Household Survey 1996: Living in Britain

[7] Βλ. Κλ. Γρίβα, Πλανητική κυριαρχία και ‘ναρκωτικά’ (Νέα Σύνορα, 1997).

[8] Η Νέα Διεθνής Τάξη, ο.π. κεφ.5

[9] Κλ. Γρίβας, ο.π. σ. 33-34

[10] Στο ίδιο, σ. 172-76

[11] UNDCP, World Drug Report 1997.