Ελευθεροτυπία (21 Αυγούστου 2004
http://www.inclusivedemocracy.org/fotopoulos/greek/grE/gre2004/8_21.htm
Ολυμπιακό «Πνεύμα» και ... Εκεχειρία
ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
Οι αγώνες δεν επανήλθαν μόνο πανηγυρικά στη πατρίδα τους, όπως βεβαιώνει το σχετικό σλόγκαν, αλλά και ανέδειξαν εξίσου θριαμβευτικά τον χαρακτήρα που απέκτησαν στη σύγχρονη περίοδο. Τροποποιώντας τον Μαρξ που μιλούσε για την επανάληψη της Ιστορίας ως φάρσας, θα ήταν ίσως σωστότερο να μιλούσαμε για μια τραγικωμωδία! Και όταν αναφερόμαστε στα τραγικά στοιχεία της περίπτωσης δεν εννοούμε βέβαια στις ατομικές «τραγωδίες» πρωταθλητών μας, οι οποίοι άλλωστε επέλεξαν το τραγικό «τέλος» τους, θέτοντας τις ατομικές φιλοδοξίες τους στην υπηρεσία ενός συστήματος που ήθελε πάση θυσία μετάλλια, για χάρη μιας εθνικιστικής προβολής και της προσδοκώμενης εξίσου σημαντικής (για τις ελίτ που κυρίως καρπούνται τα οφέλη) οικονομικής προβολής. Και στο σύστημα αυτό βέβαια συμμετέχουν σύσσωμες οι πολιτικές, οικονομικές, αθλητικές και μιντιακες ελίτ. Ήταν άλλωστε οι ίδιες ελίτ που έθεσαν στόχο τους από καιρό τη διοργάνωση των Ολυμπιακών στη χώρα μας, έστω και αν ήταν οι πολλοί, οι μη προνομιούχοι ― και εδώ ερχόμαστε στο πραγματικά τραγικό μέρος της υπόθεσης ― που θα σήκωναν για πολλά χρόνια τα βάρη.Στην κοινωνία του θεάματος που ζούμε, οι αγώνες ξεκίνησαν με το εντυπωσιακό θέαμα της τελετής έναρξης που, ανεξάρτητα από τις όποιες θετικές αισθητικές εκτιμήσεις, δεν απέφυγε τις Ιστορικές παραποιήσεις. Έτσι, οι διοργανωτές δεν έχασαν την ευκαιρία να προβάλουν άλλη μια φορά τον μύθο της ιστορικής συνέχειας του έθνους ανά τους αιώνες, που αποτελεί την επίσημη ιδεολογία μετά την απελευθέρωση από τους Οθωμανούς. Ενώ δηλαδή θα μπορούσαν ― και όφειλαν, όπως επέβαλλε το ίδιο το θέμα ― να περιοριστούν στους αρχαίους αγώνες και το πολιτιστικό περιβάλλον που τους γέννησε και να συνεχίσουν με τη σύγχρονη ανασύσταση τους και το αντίστοιχο πολιτιστικό περιβάλλον, δεν δίστασαν να παρεμβάλουν και το... Βυζάντιο με τους αγίους και τις εικόνες του, δίνοντας το στίγμα μιας «Ελλάδας Ελλήνων Χριστιανών». Και αυτό, ενώ είναι γνωστό ότι οι Χριστιανοί έκαναν επανειλημμένες επιθέσεις στους αρχαίους Ολυμπιακούς, οι οποίοι τελικά καταργήθηκαν ως ειδωλολατρικοί από Χριστιανό αυτοκράτορα του Βυζαντίου, τον Θεοδόσιο, στη βασιλεία του οποίου άλλωστε ξεθεμελιώθηκαν πολλοί αρχαίοι ναοί για χάρη της ορθοδοξίας!
Στη σύγχρονη εποχή που κυριαρχείται από την οικονομία της αγοράς και την ιδεολογία της, γρήγορα οι αγώνες πήραν τη μορφή μπίζνας. Ο ίδιος άλλωστε ο Κουμπερτέν (Pierre de Coubertin) δήλωνε το 1892 ότι οι βασικοί (στην ουσία αντιφατικοί) στόχοι της ανασύστασης των αγώνων ήταν δυο: η «εξαγωγή» των αθλητών σε άλλες χώρες που την χαρακτήριζε «το αληθινό ελεύθερο εμπόριο του μέλλοντος» και η αντικατάσταση των πολέμων από τον ευγενή ανταγωνισμό των αγώνων. Ο πρώτος στόχος, που προμήνυε τον μελλοντικό χαρακτήρα των Ολυμπιακών ως μπίζνα, επιτεύχθηκε φυσικά και με το παραπάνω, ιδιαίτερα στη σημερινή περίοδο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, ενώ ο δεύτερος παρέμεινε απλώς μια ιδεολογία που δεν εμπόδισε τις μαζικές σφαγές του περασμένου αιώνα, ούτε φυσικά τις συνεχιζόμενες σφαγές σήμερα. Παρόλα αυτά, πρωταγωνιστές των σημερινών σφαγών των λαών, όπως οι Μπους (George W. Bush) και Μπλερ (Tony Blair), δεν δίστασαν να γιορτάσουν το ιδανικό της Ολυμπιακής «εκεχειρίας», μαζί με τους ντόπιους κομπάρσους τους. Και αυτό, την ίδια στιγμή που η προσπάθεια για τη συντριβή της αντίστασης στο Ιράκ, το Αφγανιστάν, την Παλαιστίνη κ.α. βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη ― γεγονός που επέβαλλε οι σημερινοί «αγώνες της ειρήνης» να γίνονται κάτω από συνθήκες οιονεί πολέμου!
Ο σύγχρονος επιχειρηματικός χαρακτήρας των αγώνων γίνεται φανερός από το μεγάλο αλισβερίσι ανάμεσα στους σπόνσορες και τις φαρμακευτικές εταιρείες που, έμμεσα η άμεσα, προωθούν τα προϊόντα τους (οι πρώτες στο μεγάλο κοινό, οι δεύτερες στους προπονητές και αθλητές), τα μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια που αγοράζουν ποσοστά τηλεθέασης με αντάλλαγμα τα τεράστια ποσά που πληρώνουν για δικαιώματα, τους «αθάνατους» που αποκλείουν από τα στάδια ακόμη και θεατές με μπλουζάκια από ανταγωνιστικές εταιρείες στις πολυεθνικές που χρηματοδοτούν τη ΔΟΕ (Coca-Cola, Kodak, McDonald's, Panasonic, Swatch, Visa, Xerox, Samsung κ.λπ.), καθώς και τους ίδιους τους αθλητές που προσδοκούν στα χρηματικά οφέλη που θα αποκομίσουν αν διακριθούν, το μέγεθος των οποίων εξαρτάται από το οικονομικό «βάρος» του σπόνσορα τους. Και φυσικά, έχει προηγηθεί το ακόμη μεγαλύτερο αλισβερίσι με τις μεγάλες τεχνικές εταιρείες που ανάλαβαν τα τεράστια έργα για την απαιτούμενη αθλητική και γενικότερη υποδομή. Από πίσω, ακολουθούν οι τουριστικές επιχειρήσεις που προσδοκούν την μακροπρόθεσμη εκτόξευση του τουρισμού. Δεν είναι λοιπόν περίεργα τα σκάνδαλα χρηματισμού των «αθάνατων» που ήδη έχουν βγει στη φόρα, τα οποία βέβαια αποτελούν μόνο τη κορυφή του παγόβουνου και φανερώνουν τον αμείλικτο αγώνα μεταξύ των ελίτ για την εξασφάλιση της διεξαγωγής των αγώνων στον τόπο της δραστηριότητας τους.
Τα βάρη, φυσικά, τα πληρώνουν τελικά οι μη προνομιούχοι, οι οποίοι δεν ερωτήθηκαν καν εάν θα προτιμούσαν περισσότερα νοσοκομεία και σχολεία που σίγουρα έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από τα… γήπεδα, ή έστω, τους δρόμους και τρένα που θα μπορούσαν να γίνουν αργότερα. Οι Καναδοί ακόμη πληρώνουν για τα χρέη των Ολυμπιακών του 1976 και το προσδοκώμενο όφελος από τον τουρισμό δεν υλοποιήθηκε ούτε από τους αγώνες του Συδνευ, ούτε ακόμη και από αυτούς της Βαρκελώνης ― ο τουρισμός στην Ισπανία ήδη παρουσιάζει μεγάλη κάμψη λόγω του ακριβού Ευρώ. Έτσι, φθάσαμε να οργανώνουμε τους πιο ακριβούς Ολυμπιακούς στην Ιστορία, με συνέπεια το ταμειακό έλλειμμα της κεντρικής κυβέρνησης ήδη να εκρήγνυται, ενώ το δημόσιο χρέος αυξάνει αλματωδώς. Αυτό σημαίνει ακόμη μεγαλύτερη συμπίεση των λαϊκών εισοδημάτων για να τηρηθούν οι κανόνες του Σύμφωνου Σταθερότητας της ΟΝΕ, ακόμη μεγαλύτερες πιέσεις για πιο σκληρή δουλειά με στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας, περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις, χαμηλότερες συντάξεις για την «εξυγίανση» των δημόσιων οικονομικών κ.λπ. Και όλα αυτά, πέρα βέβαια από το πελώριο περιβαλλοντικό κόστος ― εφόσον ούτε ακόμη και οι δεσμεύσεις της «Αθήνας 2004» δεν τηρήθηκαν ― και το ανεκτίμητο ανθρώπινο κόστος που πλήρωσαν με τη ζωή τους 13 εργάτες, εκτός από όσους έμειναν σακατηδες. Και όλα αυτά είναι μόνο η αρχή…
Υ.Γ. Το ερωτηματικό που έλειπε από τον υπότιτλο του προηγούμενου άρθρου έδινε την εντύπωση ότι ένα νέο προταγμα αποτελεί καθαρή αυτοκτονία, πράγμα που αποτελεί βέβαια θέση της ρεφορμιστικής Αριστεράς και όχι του υπογράφοντος. Το άρθρο για την ανάγκη νέου προτάγματος θα δημοσιευθεί μόλις το επιτρέψει η άμεση επικαιρότητα.