(Ελευθεροτυπία, 5 Φεβρουαρίου 2005)
Ιράκ: Η κάλπη ως μέσο ενσωμάτωσης στη Νέα Τάξη
ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ένα βασικό χαρακτηριστικό της εποχής που ανέτειλε με την κατάρρευση του «υπαρκτού» είναι ότι η ενσωμάτωση στην Νέα Διεθνή Τάξη (ΝΔΤ) της σημερινής διεθνοποιημένης οικονομίας της αγοράς δεν γίνεται πια μέσω δικτατορικών καθεστώτων, όπως συνέβαινε τις δεκαετίες του ’60 και ’70, αλλά μέσω των εκλογών και της «δημοκρατίας». Η εξάλειψη του εναλλακτικού κοινωνικοοικονομικού συστήματος και η συνακόλουθη έκλειψη της σοσιαλιστικής ιδεολογίας επιτρέπει σήμερα στην υπερεθνική ελίτ να εφαρμόζει τις πολιτικές της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης μέσω της κάλπης, αφού προηγουμένως έχουν δημιουργηθεί οι πολιτικές και κυρίως οικονομικές δομές που δεν επιτρέπουν στα ανταγωνιζόμενα κόμματα για την εξουσία ―ακόμη και αν είχαν τέτοια διάθεση οι επαγγελματίες πολιτικοί που τα διαχειρίζονται― να εφαρμόσουν διαφορετικές πολιτικές. Το «μοντέλο» αυτό εφαρμόστηκε με μεγάλη επιτυχία όχι μόνο στη Λατινική Αμερική αλλά και στις χώρες του τ. υπαρκτού, όπου σήμερα βλέπουμε την μέσω της κάλπης ενσωμάτωση στη ΝΔΤ ακόμη και των συνιστωσών της ΕΣΣΔ (Γεωργία, Ουκρανία κ.λπ).
Το πρόβλημα όμως που ανέκυψε στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας για την υπερεθνική ελίτ που διαχειρίζεται την ΝΔΤ ήταν πως θα επιτυγχανόταν η μέσω της κάλπης ενσωμάτωση στις περιπτώσεις των Αραβικών χωρών, οι οποίες τυχαίνει να παίζουν κρίσιμο ρόλο στην διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς λόγω των ενεργειακών αποθεμάτων τους από τα οποία εξαρτάται η δυναμική της οικονομίας αυτής. Και αυτό, διότι στις χώρες αυτές, την ίδια περίοδο που αναδυόταν η ΝΔΤ, ανέκυπτε ένα ιδιότυπο νέο ρεύμα που στηριζόταν σε ένα μίγμα ισλαμικού «φονταμενταλισμού» και αντικαπιταλιστικής―εθνικοαπελευθερωτικής ιδεολογίας, το οποίο δημιουργούσε το ενοποιητικό στοιχείο που θα μπορούσε να εμψυχώσει την αντινεοταξίτικη αντίσταση στην περιοχή. Το ρεύμα αυτό οδήγησε στην ανατροπή του Ιρανικού προτεκτοράτου της Δύσης το 1979, αναγκάζοντας την Δύση να υποστηρίξει το εθνικοαπελευθερωτικο Μπααθικο καθεστώς για να ανακόψει την άνοδο των αγιατολλάδων. Το ίδιο ρεύμα οδήγησε στην άνοδο των Ταλιμπαν στο Αφγανιστάν, που αρχικά μεν υποστήριξε η Δύση για να κτυπήσει τον «υπαρκτό», ενώ στη συνέχεια αναγκάστηκε να χρησιμοποιήσει το πρόσχημα του πόλεμου κατά της «τρομοκρατίας» για να το εξοστρακίσει. Ένα παρόμοιο ρεύμα άρχισε ν’ αναπτύσσεται και στο Ιράκ μετά την εισβολή και βάρβαρη κατοχή, οδηγωντας πέρυσι τον Απρίλη σε ένα μαζικό και ενιαίο αντάρτικο Σουνιτών και Σιιτών που απειλούσε να τινάξει στον αέρα την ΝΔΤ, την οποία επιμελώς είχε οργανώσει η υπερεθνική ελίτ με τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο, το εξοντωτικό εμπάργκο και την εισβολή και κατοχή του Ιράκ[1].
Άρκεσε όμως να ξεκινήσουν οι κατοχικές δυνάμεις τη διαδικασία να στηθούν οι κάλπες για να σπάσει αυτό το επικίνδυνο μέτωπο, αφού προηγουμένως έγινε συστηματική απόπειρα να συντριβούν στρατιωτικά τα «εξτρεμιστικά» στοιχεία που εξέφραζαν αυτό το νέο ρεύμα στο Ιράκ, δηλαδή οι Σιιτες του Μοκτάντα αλ Σαντρ, οι Σουνίτες της Φαλούτζα κ.λπ. Έτσι, το πεδίο ήταν ανοικτό για να εκδηλωθούν οι «φυλετικές» διαιρέσεις που ιστορικά δίχαζαν τον Ιρακινό λαό, οι οποίες ελάχιστη έχουν σχέση με αυτό το ρεύμα. Στη νέα «Ιερά Συμμαχία» πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν οι «μετριοπαθείς» Σιίτες του Αγιατολαχ Σιστανι, ο οποίος ποτέ δεν έπαιξε τον ρόλο του ιστορικού ομόλογου του στο Ιράν, του Αγιατολαχ Χομεϊνί, που δεν ζητούσε μόνο την ανατροπή του Σάχη με στόχο ένα θεοκρατικό καθεστώς αλλά είχε υιοθετήσει και όλα τα αιτήματα του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος εναντίον της κυριαρχίας της Δύσης στην περιοχή. Αντίθετα, ο Σιστανι όχι μόνο δεν υποστήριξε την ένοπλη αντίσταση του Ιρακινού λαού κατά των κατακτητών, αλλά και συνεργάστηκε με τους Βρετανούς στη Βασόρα για χάρη της εγκατάστασης ενός θεοκρατικού τοπικού συμβουλίου που επιβάλλει, συνήθως άτυπα, τον νόμο της σαρία, πυροβολώντας γυναίκες που δεν καλύπτουν τα μαλλιά τους, καίγοντας μαγαζιά που πουλούν αλκοόλ κλπ.[2] Αντίστοιχα Σιίτες, με τη φωτογραφία του Σιστάνι στα χέρια, πολιορκούσαν μαζί με τους Αμερικανούς την Φαλούτζα,[3] την οποία στη συνέχεια ισοπέδωσαν οι άξεστοι κατακτητές. Εξίσου σημαντικό ρόλο στη συμμαχία αυτή παίζουν οι εθνικιστές Κούρδοι των Ταλαμπανι και Μπαρζανι, των οποίων τα αιτήματα είναι καθαρά αυτονομιστικά και δεν έχουν καμία σχέση με τα εθνικοαπελευθερωτικά αιτήματα των Κούρδων του Οτσαλαν, τους οποίους φρόντισε η υπερεθνική ελίτ προηγούμενα να συντρίψει (με την αποφασιστική βοήθεια των Πάγκαλου-Σημίτη και σια![4])
Έτσι, οι εκλογές στο Ιράκ, αντίθετα με τα παραμύθια των κομισάριων της Νέας Τάξης, (όπως ο Ιγκνατιεφ που θρασύτατα αποκαλεί φασίστες τους αντιστασιακούς)[5], και των ΜΜΕ της ―συμπεριλαμβανόμενων των «προοδευτικών»― δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με δημοκρατία και ελευθερία. Η πραγματική δημοκρατία μόνον κατακτιέται, δεν επιβάλλεται από κατακτητές που την κόβουν και την ράβουν στα μέτρα τους, όπως συμβαίνει στη περίπτωση του Ιράκ, όπου οι βασικές οικονομικές υποδομές έχουν ήδη καθοριστεί από τις κατοχικές δυνάμεις, πράγμα που σημαίνει ότι οι «παράμετροι» των οποιωνδήποτε μελλοντικών αποφάσεων έχουν τεθεί εφόσον το Ιράκ έχει ήδη μετατραπεί σε μια πελώρια ζώνη ελεύθερου εμπορίου[6].
Οι εκλογές, επομένως, είχαν μοναδικό στόχο την διάσπαση του Ιρακινού λαϊκού μετώπου κατά των κατακτητών και την καθιέρωση ενός άτυπου προτεκτοράτου, το οποίο θα εξασφαλίζει την ενσωμάτωση του Ιράκ στην ΝΔΤ. Οι κατακτητές γνωρίζουν όμως καλά ότι το προτεκτοράτο αυτό δεν μπορεί να στηριχτεί μόνο στις παραδοσιακές φυλετικές διαιρέσεις των Ιρακινών που αναπόφευκτα θ αρχίσουν να ξεθωριάζουν στο μέλλον και να παίρνουν ταξικό χαρακτήρα, όσο θα διογκώνεται οι ανισότητες της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης και θα γίνεται φανερό ότι ο στρατός της υπερεθνικής ελίτ δεν πρόκειται ποτέ να αποσυρθεί εντελώς, παρά τις υποσχέσεις των Σιστανι, Μπαρζανι και σια. Ο στόχος της ελίτ αυτής είναι να μειώσει όσο μπορεί την πολυέξοδη στρατιωτική παρουσία της με την «Ιρακοποιηση» του πόλεμου, δηλαδή την ανάθεση της κατάπνιξης της αντίστασης στην κυβέρνηση του προτεκτοράτου. Η ίδια όμως η κυβέρνηση αυτή θα στηρίζεται τελικά στον στρατό της πολυεθνικής ―γι' αυτό και τη στιγμή αυτή κτίζονται τεράστιες στρατιωτικές βάσεις στο Ιράκ. Το ίδιο ισχύει και για το σημερινό Ιράν των αγιατολάδων που γνωρίζει καλά ότι, αν δεν προσαρμοστεί στις νέες συνθήκες που επιβάλλει η ΝΔΤ στην περιοχή, αντιμετωπίζει την τύχη του Μπααθικου η του Ταλιμπανικου καθεστώτος.
[1] Τ. Φωτόπουλος, Ο Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας (Γόρδιος, 2003), κεφ. 5.
[2] Jonathan Steele ‘Basra intellectuals united by fear of rise in religious intolerance in Basra’, Guardian, 1/2/05.
[3] REUTERS/Eliana Aponte, 8/11/04.
[4] βλ. Ο Πόλεμος κατά της Τρομοκρατίας, ο.π. κεφ. 6.
[5] Michael Ignatieff, ‘Iraqis fight a lonely battle for democracy’, Observer, 30/1/05