Η ΝΕΑ ΤΑΞΗ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ Ο Πόλεμος και η Διεθνοποιημένη Οικονομία της Αγοράς, εκδόσεις Στάχυ, 1999
9. ΜΜΕ και δυτικός ολοκληρωτισμός
Ο βομβαρδισμός της Γιουγκοσλαβικής τηλεόρασης δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Το ΝΑΤΟ είχε κατηγορήσει τη Σέρβικη τηλεόραση από τις αρχές του μήνα ότι αποτελεί ‘εργαλείο μίσους’ και είχε μάλιστα απαιτήσει να μεταδίδει 3 ώρες την ημέρα Νατοϊκά προγράμματα, όχι φυσικά με αμοιβαιότητα (πράγμα που ούτε ο Χίτλερ είχε διανοηθεί)! Από τότε άρχισε συστηματική προσπάθεια βομβαρδισμού των αναμεταδοτών που συνεχίζεται και σήμερα. Ο στόχος είναι διπλός: oχι μόνο το Γιουγκοσλαβικό κοινό, που πρέπει να τρέφεται με τη σωστή Νατοϊκή πληροφόρηση που του προσφέρουν Αμερικανικά μεταγωγικά αεροπλάνα-σταθμοί, αλλά και το δυτικό κοινό, που πρέπει ακόμα πιο δύσκολα να παίρνει μυρουδιά του ‘ανθρωπιστικού’ έργου των Νατοϊκών δολοφόνων .
Ένα ερώτημα που απασχόλησε ακόμη και θεωρητικούς απολογητές της ‘Ευρώπης των αγορών’ όπως τον καθηγητή κ. Ιωακειμιδη[1] είναι γιατί η Ευρωπαϊκή κοινή γνώμη ‘σχεδόν στο σύνολο της’ στηρίζει αυτόν τον πόλεμο. Το ερώτημα είναι πράγματι κρίσιμο, όχι όμως για την απάντηση που φροντίζει ο ίδιος να δώσει, ότι «η στήριξη οφείλεται σε ευαισθησία για το ανθρώπινο δράμα’. Διότι η ευαισθησία αυτή είναι μονομερής και αφορά μόνο τη μια πλευρά του δράματος που μπορούν να δουν μέχρι κορεσμού στη τηλεόραση τους οι δυτικοί θεατές αλλά όχι και την άλλη που αποσιωπάται με κάθε τρόπο: ο στραγγαλισμός ενός λαού. Το ερώτημα είναι κρίσιμο για κάτι άλλο. Διότι δείχνει πως ο ολοκληρωτικός έλεγχος των ΜΜΕ από τις ελίτ μπορεί να δημιουργήσει τεχνητές πλειοψηφίες σε ένα απληροφόρητο κοινό για την διάπραξη οποιοδήποτε εγκλήματος που αποφασίζουν οι ελίτ. Το σημερινό Νατοϊκό έγκλημα μάλιστα προσφέρεται ακόμη περισσότερο για τον σκοπό αυτό από το αντίστοιχο σε βάρος του Ιρακινού λαού που επίσης αποσιωπούν. Ο μέσος Ευρωπαίος πολίτης δεν έχει ιδέα από την Ιστορία των Βαλκανίων, παλιά και πρόσφατη, ούτε βλέπει εύκολα κάποια συμφέροντα πίσω από αυτόν, όπως στο Ιράκ. Με βάση το κρίσιμο δεδομένο ότι η μόνη πηγή πληροφόρησης για τους περισσότερους, όπως έχουν δείξει πολλές έρευνες, είναι η τηλεόραση και για τους υπόλοιπους οι λαϊκές φυλλάδες μπορούμε να δούμε πως διαμορφώνονται οι πλειοψηφίες των δημοσκοπήσεων. Σαν προσωπική μαρτυρία θα καταθέσω την δική μου εμπειρία για τον τρόπο με τον οποίο τα Βρετανικά ΜΜΕ χειραγωγούν με κατάπτυστο τρόπο τη κοινή γνώμη για να δημιουργήσουν την συμπαγέστερη πλειοψηφία στη δύση υπέρ του Νατοϊκού εγκλήματος.
Ας αρχίσουμε με τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων. Η προετοιμασία του εδάφους άρχισε μήνες πριν από την έναρξη των βομβαρδισμών όταν το BBC βομβάρδιζε καθημερινά το κοινό με τραγικές ιστορίες ξεριζωμού των Αλβανόφωνων. Ανεξάρτητα από την αλήθεια των ατομικών αυτών ιστοριών (που δεν έχω τη δυνατότητα αλλά ούτε και τον λόγο ν αμφισβητήσω, παίρνοντας δεδομένη την ένταση της καταπίεσης των Αλβανόφωνων από τη στιγμή που άρχισε η δράση του KLA) το ίδιο BBC δεν είχε αφιερώσει πολλοστημόριο του χρόνου αυτού στο παρελθόν για τον αντίστοιχο ξεριζωμό εκατοντάδων χιλιάδων Σέρβων από την Κράινα, για να μην αναφέρω τον ξεριζωμό των Κούρδων κλπ. Όταν ξέσπασαν οι βομβαρδισμοί, τέσσερα ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά της τηλεοπτικής παρουσίασης.
Πρώτον, η ελαχιστοποίηση του γεγονότος. Το BBC έκανε απλώς μια επέκταση του χρόνου του κύριου δελτίου ειδήσεων την πρώτη μέρα του πόλεμου. Καμία έκτακτη εκπομπή, ενώ από τη δεύτερη μέρα και μετά τα δελτία ειδήσεων επανήλθαν στη κανονική διάρκεια τους, αφιερώνοντας στον πόλεμο το πολύ το 1/3 του χρόνου τους. Τελευταία, οι βομβαρδισμοί έχουν πέσει στα ψιλά των ειδήσεων. Και αυτό, τη στιγμή που όταν είχε πεθάνει η Νταιάνα τα Βρετανικά κανάλια αφιέρωναν ώρες ολόκληρες καθημερινά σε διπλάσια η τριπλάσια του κανονικού χρόνου δελτία.
Δεύτερον, η ελαχιστοποίηση των καταστροφών από τους βομβαρδισμούς. Συνήθως, η εικόνα ήταν από πλοία που εκτόξευαν πύραυλους και ελάχιστες φορές υπήρχε εικόνα με τις συνακόλουθες καταστροφές. Σχεδόν ποτέ αναφορά στις απώλειες η μόνο ως ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες. Ακόμη και όταν μεταδιδόταν εικόνα από τις καταστροφές τονιζόταν συνεχεία ότι οι εικόνες είναι της Γιουγκοσλαβικής τηλεόρασης και μεταδίδονται κάτω από τους περιορισμούς που επιβάλλει (το δικτατορικό) καθεστώς. Φυσικά, δεν υπήρχε ποτέ αναφορά στους Νατοϊκούς περιορισμούς της εικόνας που έβγαινε από τα δυτικά στρατηγεία (παρα)πληροφόρησης. Είναι μάλιστα ενδεικτικό του ολοκληρωτισμού της κέντρο -‘αριστεράς’ ότι ο Μπλερ (έμμεσα) άσκησε αγρία κριτική κατά του ανταποκριτού του BBC στο Βελιγράδι επειδή τόλμησε ν αναφέρει ότι οι βομβαρδισμοί φαίνεται να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο συσπειρώνοντας τους Σέρβους γύρω από την ηγεσία τους. Περιττό ν αναφέρω ότι ο ανταποκριτής αυτός είναι βαθιά συντηρητικός και είναι τακτικός συνεργάτης σε συντηρητικές εκδόσεις!
Τρίτον, η ελαχιστοποίηση της παρουσίασης των αντιδράσεων. Μια φορά μόνο το BBC έδειξε εικόνα από Ελληνική διαδήλωση και μια από Ιταλική στο Αβιανο, οι δε Ελληνικές αντιδράσεις συνοδευόντουσαν από το σχόλιο ότι υπάρχει μεγάλη υποστήριξη στην Ελλάδα επειδή οι Σέρβοι είναι ομόδοξοι. Ο στόχος προφανής. Η δημιουργία της εικόνας ότι ‘οι Βαλκανικοί κανίβαλοι παίρνουν θέση στον πόλεμο με βάση τις σκοταδιστικές θρησκευτικές διαφορές τους’.
Τέταρτον, η μονομέρεια των ‘συζητήσεων’ για τον πόλεμο. Ετσι, η πλειοψηφία των πανελιστων ‘τύχαινε’ να είναι πάντα υπέρ του πόλεμου, ενώ δεν έλειψαν οι συζητήσεις-μονοτερμα όπου, πχ. ο Υπ. Αμυνας (πιο αντιδραστικός ακόμη και από τον Αμερικανό ομόλογο του) απαντούσε στις ερωτήσεις ενός άσχετου κοινού, ή οι συζητήσεις με Σέρβους προσκεκλημένους όπου ο παρουσιαστής παίρνοντας δεδομένο ότι η αιτία όλων των δεινών είναι ο Μιλόσεβιτς, διέκοπτε η ειρωνευόταν τους προσκεκλημένους κλπ (πχ BBC radio 4, 7/4) κλπ
Παρακάτω σημειώνω ενδεικτικά μερικά στοιχεία ‘αντικειμενικής’ ενημέρωσης.
Όταν άρχισε η μαζική φυγή των προσφύγων τα τηλεοπτικά δελτία κατακλύστηκαν με συνεντεύξεις προσφύγων. Μόνο Αλβανόφωνων, ποτέ Σέρβων η άλλων εθνοτήτων. Και από τους Αλβανόφωνους επιλέγονταν μόνο αυτοί που έφυγαν εξαιτίας των διωγμών των Σέρβων, ποτέ αυτών που έφυγαν εξαιτίας των ίδιων των βομβαρδισμών.
Την ημέρα που το ΝΑΤΟ άρχισε να ισοπεδώνει τη Γιουγκοσλαβία (5 προς 6 Απριλίου) το BBC αφιέρωνε ένα λεπτό στα δελτία ειδήσεων του στους βομβαρδισμούς ενώ η πρώτη, δεύτερη και τρίτη είδηση αφορούσε τους πρόσφυγες.
Όταν ο ανταποκριτής του BBC γύρισε με φιλμ από την ισοπεδωμένη Πριστινα που προβλήθηκε στο κύριο δελτίο ειδήσεων των 9, του φιλμ προηγήθηκε σχόλιο του ΝΑΤΟ ότι ίδιοι οι Σέρβοι έκαναν τις ζημίες (8/4).
Όταν η διεθνής κοινή γνώμη είχε συγκλονιστεί από τον βομβαρδισμό του τραίνου και τα πολυάριθμα θύματα, το BBC έκανε αντιπερισπασμό με αποκλειστικές ιστορίες βιασμών στα οποία αφιέρωνε σχεδόν όλη τη κάλυψη του πόλεμου στο δελτίο της 13/4, ενώ για τον βομβαρδισμό του τρένου αφιέρωνε λίγα δευτερόλεπτα.
Την άλλη μέρα της σφαγής των Αλβανών προσφύγων (16/4) το BBC οργίαζε με ερασιτεχνικό βίντεο από τη σφαγή μιας οικογένειας σε ένα Αλβανόφωνο χωριό και με πληροφορίες για ‘τελική’ λύση που σχεδιάζει το καθεστώς Μιλόσεβιτς.
Όταν το πετροχημικό εργοστάσιο έξω από το Βελιγράδι καιγόταν δημιουργώντας φόβο οικολογικής καταστροφής, η είδηση πέρασε από τα ψιλά του BBC ενώ όλα τα δελτία ειδήσεων συγκεντρωνόντουσαν στις ‘πληροφορίες’ για ομαδικούς τάφους (18/4/99).
Τέλος, ο βομβαρδισμός του προσφυγικού χωριού Σέρβων δεν αναφέρθηκε καν στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων της 21/4.
Τώρα έχει αρχίσει η μαζική εκστρατεία προετοιμασίας της κοινής γνώμης για τη χερσαία επίθεση. Καθημερινά προβάλλονται ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες για ομαδικούς τάφους, βιασμούς κλπ με μοναδική συνήθως θεμελίωση κάποια συνέντευξη κάποιου πρόσφυγα η τις αεροφωτογραφίες του ΝΑΤΟ, χωρίς βέβαια να αναφέρεται ποτέ η Σέρβικη απάντηση στις πληροφορίες αυτές.
Όσον αφορά τις Βρετανικές εφημερίδες έχουν ταχθεί συλλήβδην υπέρ του πόλεμου, με πρωτοστατούσες τις εφημερίδες της κεντρο-‘αριστερας’ Γκάρντιαν και Ομπσερβερ που παίζουν ένα κατάπτυστο ρόλο στην όλη εκστρατεία. Ο κύριος αρθρογράφος της Γκαρντιαν δεν δίστασε μάλιστα να καλεί τον Κλίντον να μπει στα βιβλία της Ιστορίας, όπως ο Λίνκολ και ο Ρούσβελτ, στέλνοντας στρατό στο Κόσσοβο[2]! Φυσικά, όλα αυτά γίνονται με μια συστηματική προσπάθεια να τηρούνται τα προσχήματα ‘αντικειμενικότητας’. Η Γκαρντιαν δημοσιεύει και επικριτικά άρθρα αλλά μόνο όταν προσφέρουν την ‘μαλακή’ αντιπολίτευση των αντιρρησιών μέσα στο Εργατικό κόμμα (αντίφαση δηλωθέντων στόχων και μέσων, αμφιβολίες για τη νομιμότητα κλπ). Η θέση της Αριστεράς υποτίθεται ότι εκπροσωπήθηκε από άρθρο στελέχους της άλλοτε ριζοσπαστικής New Left Review (η οποία σήμερα έχει εγκαταλείψει τα παλιά αντικαπιταλιστικά οράματα) όπου με τίτλο ‘Γιατί η Αριστερά λεει όχι’ και χωρίς την παραμικρή ανάλυση για τα πραγματικά αίτια του πόλεμου προτείνεται να δημιουργηθεί ένα νέο περιφερειακό πλαίσιο που θα εξασφαλίζει την ανεξαρτησία των Αλβανόφωνων Κοσοβαρων το οποίο θα επιτηρεί μια ειρηνευτική δύναμη που θ αποκλείει το ΝΑΤΟ αλλά και …τους Σέρβους[3]. Δεν είναι λοιπόν εκπληκτικό ότι ο Γκαρντιαν αρνήθηκε να δημοσιεύσει άρθρο του υπογράφοντος που βασιζόταν στο άρθρο που δημοσιεύθηκε από την εφημερίδα αυτή[4]. Όσον αφορά τον Ομπσερβερ, ενδεικτικά αναφέρω ότι στις 18/4 προσπαθούσε με κάθε τρόπο να επιρρίψει την ευθύνη για τη Νατοϊκή δολοφονία των Αλβανών προσφύγων στους…Σέρβους, μέχρι που τελικά αναγκάστηκε το ίδιο το ΝΑΤΟ να παραδεχτεί το ‘λάθος’. Στις 25/4 o Ομπσερβερ είχε ολοσέλιδη λίστα των αγριοτήτων των Σέρβων (με βάση ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες) και ούτε μια γραμμή περιγραφής της δολοφονίας των δημοσιογράφων της τηλεόρασης (εκτός από ένα σχόλιο υπέρ και ένα κατά του βομβαρδισμού!). Περιττό βέβαια ν αναφέρω ότι καμία Βρετανική εφημερίδα δεν δημοσιεύει ανακοινώσεις για τις αντιπολεμικές συγκεντρώσεις, με προφανή στόχο την ελαχιστοποίηση της συμμετοχής του κοινού σε αυτές.
Το χειρότερο στον βομβαρδισμό της Γιουγκοσλαβικής τηλεόρασης δεν ήταν ίσως ο ίδιος ο βομβαρδισμός αλλά η φασιστική δικαιολογία που έδωσε η κυβέρνηση Μπλερ ότι ήταν ‘υπουργείο ψεμάτων’. Ο στόχος φανερός. Στη Νέα Τάξη θα πρέπει όλοι να καταλάβουν ότι η θα δέχονται την αλήθεια που παρουσιάζουν τα δυτικά ΜΜΕ, όπως την περιέγραψα παραπάνω, η θα έχουν τη τύχη των Γιουγκοσλάβων. Το ‘1984’ του Όργουελ άργησε 15 χρονια και πρωταγωνιστές του δεν είναι οι Σταλινικοί (οι οποίοι ποτέ δεν κατάφεραν να δημιουργήσουν τέτοιες τεράστιες πλειοψηφίες στη κοινή γνώμη τους) αλλά οι σημερινοί σοσιαλ-φιλελεύθεροι η, σωστότερα, σοσιαλ-φασίστες …
Ελευθεροτυπία, 28 Απριλίου 1999
ADDENDA
Στις 28/4 το BBC αφιέρωσε μισό λεπτό στο φρικιαστικό βομβαρδισμό κωμόπολης που στοίχισε τη ζωή τουλάχιστον 16 αμάχων ενώ αφιέρωσε πεντάλεπτο ρεπορτάζ σε συνεντεύξεις προσφύγων για τις Σέρβικες αγριότητες
Την 2/5 ο Ομπσερβερ ξεπέρασε τον προηγούμενο κατάπτυστο εαυτό του όταν πέρασε στα ψιλά των ειδήσεων τη σφαγή 47 αμάχων στο λεωφορείο του Κοσοβο, τη στιγμή που ακόμη και η συντηρητική Telegraph το είχε πρώτη είδηση
Την 3/5 όταν έγινε δεύτερη σφαγή αμάχων σε λεωφορείο το BBC το παρουσίασε ως τρίτη είδηση (μετά από την επίσκεψη του Μπλερ στους πρόσφυγες) αφιερώνοντας στο γεγονός λίγα δευτερόλεπτα και αποδίδοντας το σε λάθος. Φυσικά, δεν έγινε καμία αναφορά στη δεύτερη επίθεση κατά των στρατιωτών οι οποίοι μάζευαν τα πτώματα—πράγμα που αποδείκνυε ότι δεν ήταν λάθος! Την επομένη, η είδηση πέρασε στα ψιλά και προβαλλόταν μόνο η Νατοϊκή εκδοχή ότι δεν ήταν αυτό υπεύθυνο! Ο Γκαρντιαν της 5/5, που προηγούμενα δεν είχε πρόβλημα να δεχτεί οποιαδήποτε υπερβολή και παραμύθι των Αλβανών προσφύγων, είχε μεγάλο πρόβλημα να δεχτεί τις μαρτυρίες όσων επέζησαν από τη σφαγή ότι ήταν αεροπλάνα που τους βομβάρδισαν και όχι το KLA η οι…Σέρβοι!
Την μεγάλη σφαγή των 87 Αλβανόφωνων προσφύγων στο Κοζιτσα το BBC τη διαστρέβλωσε με κάθε τρόπο. Στις 14/5 το γεγονός παρουσιαζόταν σαν ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες και το δελτίο αφιέρωνε διπλάσιο χρόνο σε συνεντεύξεις με πρόσφυγες, ενώ στις 15/5 η εκδοχή του ΝΑΤΟ ότι επρόκειτο για στρατιωτικό στόχο και ότι οι Αλβανοί μπορεί να οδηγήθηκαν εκεί για να χρησιμοποιηθούν σαν ασπίδα παρουσιάστηκε χωρίς κανένα ερωτηματικό.
Την 18/5 οι βομβαρδισμοί…σταμάτησαν. Όχι βέβαια στη πραγματικότητα αλλά για το BBC που δεν αναφέρθηκε στους βομβαρδισμούς της προηγούμενης νύχτας σε κανένα ραδιοφωνικό η τηλεοπτικό δελτίο. ΟΙ μόνες ειδήσεις σχετικά με τον πόλεμο ήταν για τις ειρηνευτικές προσπάθειες, την περιοδεία του Μπλερ στην Αλβανία και το δράμα των προσφύγων!
Όταν τελείωσε ο πόλεμος η εικόνα άλλαξε. Καθημερινός βομβαρδισμός για πληροφορίες σχετικά με τις αποκαλυπτόμενες αγριότητες των Σέρβων, ενώ ο διωγμός των Σέρβων από το ΚLA αγνοείται η ελαχιστοποιείται. Στις 18/6 για παράδειγμα όταν το KLA έκαψε παμπάλαια μοναστήρια και κακοποίησε μοναχούς η είδηση αποσιωπήθηκε από το BBC που έδειχνε συνεχώς πληροφορίες για σφαγές Αλβανών .
[1] Τα Νέα 16/4/99
[2] Γκάρντιαν, Jonathan Freedland, 7/4/99
[3] Tariq Ali, Γκαρντιαν, 1/4/99
[4] Ε, 27/3/99