(Μάης 2005)

Αναρχισμός: Η συνύπαρξη δύο ρευμάτων που κονταροκτυπιούνται  PDF

 

ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

 

Φαινομενικά, είναι πολύ περίεργο ότι τη στιγμή που η πολυδιάστατη κρίση του συστήματος της καπιταλιστικής οικονομίας της αγοράς και της αντιπροσωπευτικής «δημοκρατίας» που χαρακτηρίζει την νεωτερικοτητα βαθαίνει καθημερινά, και έχει ουσιαστικά καταρρεύσει ο κρατικιστικός σοσιαλισμός που αποτέλεσε τον κύριο ιστορικό αντίπαλο του αναρχισμού μέσα στα αντισυστημικα κινήματα,  το αναρχικό κίνημα  επίσης πνέει τα λοίσθια.  

Όμως είναι περίεργο μόνο διότι η κατάρρευση του κρατικιστικού σοσιαλισμού αποτελούσε επίσης την ιστορική δικαίωση του ελευθεριακού σοσιαλισμού, ο οποίος με τη μορφή του αναρχοσυνδικαλισμού, αναρχοκομμουνισμού κ.λπ. κυριαρχούσε στην αναρχική πρακτική της κρατικιστικής νεωτερικότητας.  

Το γεγονός όμως δεν είναι περίεργο αν δούμε ότι ο αναρχισμός ήταν πάντα μια αποτυχημένη σύνθεση των δυο μεγάλων ρευμάτων που χαρακτήρισαν την νεωτερικότητα: του σοσιαλισμού και του φιλελευθερισμού. Αποτυχημένη, διότι οι δυο πτέρυγες του αναρχισμού, ο κοινωνικός αναρχισμός που εξέφραζε βασικά το πρώτο ρεύμα, και ο ατομικιστικός αναρχισμός που εξέφραζε αντίστοιχα το δεύτερο, ποτέ δεν συμφιλιώθηκαν τόσο στην θεωρία του αναρχισμού, όσο και στην πρακτική του —κάτι που προσπάθησαν πάλι τελευταία να κάνουν το πρόταγμα της αυτονομίας, όπως διατυπώθηκε θεωρητικά από τον Καστοριάδη, και το προταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας[1].

Φυσικό επακόλουθο αυτής της αποτυχίας ήταν ότι όταν την κρατικιστική νεωτερικότητα διαδέχτηκε η σημερινή νεοφιλελεύθερη νεωτερικότητα που σηματοδοτεί μια ριζική αναδιάρθρωση της ταξικής κοινωνίας, η ατομικιστική πτέρυγα του αναρχισμού, όπως εκφράζεται από τον life style αναρχισμό που σωστά καταγγέλλει ο τελευταίος μεγάλος αναρχικός Μπουκτσιν, τα μεταμοντέρνα ρεύματα μέσα σε αυτόν, τα αντί-ορθολογικά, πριμιτιβιστικά, καθώς και τα ρεύματα άμεσης δράσης —ρεύματα που τα χαρακτηρίζει η παντελής έλλειψη αντισυστημικού προγράμματος με συγκεκριμένη πρόταση για μια μελλοντική κοινωνία και στρατηγική— επικράτησαν.  

Με αυτή την έννοια, το αναρχικό κίνημα σήμερα, όπως προσπάθησα να δείξω αλλού[2], αποτελεί ένα από τα «παλιά» αντισυστημικά κινήματα που χαρακτήριζαν την νεωτερικότητα πριν την άνοδο της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, τα οποία σήμερα βρίσκονται σε διαδικασία κατάρρευσης.

 


 

[2] Τάκης Φωτόπουλος “The End of Traditional Antisystemic Movements and the Need for A New Type of Antisystemic Movement Today”, Democracy & Nature Vol. 7, No. 3 (November 2001). [σημ. διαχειριστή 10/2008: ελληνική μετάφραση στα τεύχη 14 και 16 του περιοδικού Περιεκτική Δημοκρατία]