Περιεκτική Δημοκρατία, τεύχος 17 (Άνοιξη/Καλοκαίρι 2008)
Εισαγωγικό Σημείωμα #17
της Συντακτικής Ομάδας
Με το τεύχος αυτό έχουμε την χαρά να σας προσφέρουμε ένα εντελώς ανανεωμένο σε ύλη και μορφή περιοδικό που, όπως ήδη έχουμε αναγγείλει, θα κυκλοφορεί εξαμηνιαία. Έτσι, θα μας δίνεται η δυνατότητα να καλύπτουμε θεωρητικά θέματα σε βάθος, που προηγουμένως έπρεπε να κόβουμε σε δλυο ή και τρία κομμάτια, διασπώντας την ενότητα τους αλλά και τη συγκέντρωση του αναγνώστη. Ουσιαστικά, το τεύχος αυτό αποτελεί την επανέκδοση της «Περιεκτικής Δημοκρατίας» που θα δίνει περισσότερη έμφαση στον θεωρητικό τομέα από ότι πριν, χωρίς όμως να παραλείπει την ανάλυση της επικαιρότητας από τη δική μας σκοπιά. Ελπίζουμε ότι το περιοδικό, στη νέα του μορφή, θα ικανοποιεί ακόμη περισσότερο τις ανάγκες των συνδρομητών και αναγνωστών μας, τους οποίους τους ευχαριστούμε γι’ άλλη μια φορά για την σταθερή υποστήριξη τους, αλλά και θα επεκτείνει τον κύκλο αυτών που το αγκάλιασαν τόσο θερμά μέχρι τώρα.
Το τεύχος ξεκινά με μια μείζονα κριτική επισκόπηση του Καστοριαδικού προτάγματος της αυτονομίας. Στο πρώτο άρθρο, με τίτλο «Το πρόταγμα της αυτονομίας και η Περιεκτική Δημοκρατία», ο Τάκης Φωτόπουλος εξετάζει κριτικά το πρόταγμα αυτό και καταδεικνύει τις θεμελιακές διαφορές του από το πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας. Η συμβολή του είναι ότι κάνει φανερό πως οι συχνά απαράδεκτες πολιτικές θέσεις του Καστοριάδη για θέματα όπως η ΕΣΣΔ σε σχέση με τις ΗΠΑ, η υπανάπτυξη του Νότου, η νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση και οι «ίσες αποστάσεις» που τήρησε μεταξύ θύτη και θύματος στην εγκληματική καταστροφή του Ιρακινού λαού στα χέρια της υπερεθνικής ελίτ, δεν είναι απλώς θέμα εσφαλμένων εκτιμήσεων του Καστοριάδη αφού οι θέσεις αυτές είναι σε απόλυτη συνέπεια και απορρέουν άμεσα από τον φιλοσοφικό πυρήνα της σκέψης του. Το άρθρο αυτό, που δημοσιεύεται συγχρόνως και στο διεθνές θεωρητικό περιοδικό μας The International Journal of Inclusive Democracy νομίζουμε ότι αποτελεί την πρώτη κριτική, από ελευθεριακή σκοπιά, του Καστοριαδικού προτάγματος της αυτονομίας σε διεθνές επίπεδο και είμαστε σίγουροι ότι θ’ αποτελέσει έναυσμα για πολλές συζητήσεις στο μέλλον με τις ρηξικέλευθες και απομυθοποιητικές απόψεις που εκφράζει.
Η ενότητα κριτικής στον Καστοριάδη κλείνει με το άρθρο «Υπήρξε ο Καστοριάδης κορυφαίος φιλόσοφος και κοινωνικός επαναστάτης;». Ο Παναγιώτης Κουμεντάκης παρουσιάζει τις πρακτικές απολήξεις του Καστοριάδη σε σχέση με την κοινωνική αλλαγή και τις ερμηνείες του για ορισμένα σύγχρονα κοινωνικά φαινόμενα όπως η απάθεια απέναντι στην Πολιτική. Εξετάζεται η αντιφατική συνύπαρξη του υποκειμενικού πυρήνα (φαντασιακές σημασίες) στη σκέψη του Καστοριάδη μαζί με τον ψυχαναλυτικό αντικειμενισμό, πράγμα που τον οδήγησε ουσιαστικά στο να αγνοεί τους συστημικούς παράγοντες αιτιολόγησης των κοινωνικών φαινομένων και να τα «φορτώνει» όλα στο φαντασιακό.
Η προδημοσίευση του άρθρου του Τάκη Φωτόπουλου «Πρόσφατες θεωρητικές εξελίξεις στο πρόταγμα της Περιεκτικής δημοκρατίας» που περιέχεται στο υπό έκδοση βιβλίο Παγκοσμιοποιημένος Καπιταλισμός, η έκλειψη της Αριστεράς και η Περιεκτική Δημοκρατία, είναι το δεύτερο μεγάλο άρθρο αυτού του τεύχους. Το βιβλίο αυτό, την έκδοση του οποίου επιμελήθηκε ο γνωστός Αμερικάνος φιλόσοφος και ακτιβιστής Steven Best και αποτελείται από δοκίμια γνωστών διεθνών συγγραφέων και ακτιβιστών που καλύπτουν όλο το φάσμα της Αριστεράς, περιέχει μια ευρεία συζήτηση για την κατάσταση της διεθνούς Αριστεράς σήμερα σε σχέση με το πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας. Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στο άρθρο, «το πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας δεν είναι απλώς ένα στατικό θεωρητικό έργο αλλά ένα πολιτικό πρόταγμα πλατειάς εμβέλειας, εμπλουτισμένο με μια δυναμική θεωρία που επεκτείνεται σταθερά σε νέα πεδία έρευνας, πέρα από την εμβάθυνση και την διεύρυνση των πεδίων που καλύπτονται ήδη από το βιβλίο Περιεκτική Δημοκρατία», που πρωτο-εκδόθηκε στα Αγγλικά προ δεκαετίας και ήδη έχει εκδοθεί σε επτά από τις κυριότερες γλώσσες (και τώρα επανεκδίδεται σε νέα εμπλουτισμένη έκδοση στα Ελληνικά). Εμπλουτίζονται, αναπτύσσονται κι εξετάζονται φιλοσοφικά, θεωρητικά και συστημικά ζητήματα όπως οι σύγχρονες ταξικές διαιρέσεις, ο μεταμοντερνισμός, ο σύγχρονος ανορθολογισμός, η ηθική, η τεχνολογία και η παιδεία, μεταξύ άλλων. Γίνεται κριτική σε άλλες προσεγγίσεις για την παγκοσμιοποίηση που ειδικά στις μέρες μας είναι «της μόδας» κι αναλύεται η σκοπιά της ΠΔ για την παγκοσμιοποίηση που διαφοροποιείται από αυτές, βλέποντας το κρίσιμο αυτό φαινόμενο ως συστημικό και όχι απλώς ως θέμα αλλαγής πολιτικής. Τέλος το άρθρο εξετάζει τα χαρακτηριστικά και τις αδυναμίες των παραδοσιακών (μαρξιστικών κι αναρχικών) αντισυστημικών κινημάτων καθώς και των νεότερων (πράσινοι, φεμινιστικό κίνημα κ.λπ.) και τους λόγους που τα οδήγησαν στην παρακμή ή την ενσωμάτωση τους στο σύστημα.
Στη συνέχεια, εξετάζεται το πρόταγμα του Κομμουναλισμού του Μάρευ Μπούκτσιν και ιδιαίτερα οι σημαντικές οικονομικές και φιλοσοφικές διαφορές του με το πρόταγμα της Περιεκτικής Δημοκρατίας. Το άρθρο «Κοινωνική Οικολογία/Κομουναλισμός και Περιεκτική Δημοκρατία» αποτελεί κι αυτό εμπλουτισμένο απόσπασμα του προηγούμενου άρθρου κι εστιάζει στην εσφαλμένη φιλοσοφική υπόθεση που κάνει ο Μπούκτσιν για την εξελικτική «κατευθυντικότητα» προς την πρόοδο, από την οποία απορρέει η θεώρηση του για την κοινωνία της αφθονίας (μετασπάνη), η οποία, με τη σειρά της, κάνει περιττό τον οικονομικό σχεδιασμό για την κατανομή των οικονομικών πόρων, δηλαδή την ίδια την οικονομική δημοκρατία ―πράγμα που αποτελεί ιδιαίτερο σημείο κριτικής. Παρόμοια, εξετάζεται κριτικά η θέση του για την ύπαρξη υλικών προϋποθέσεων για την ελευθερία, καθώς και οι σημαντικές θεωρητικές και πρακτικές συνέπειες της αποδοχής μιας παρόμοιας θέσης από ένα απελευθερωτικό πρόταγμα.
Τέλος, η ύλη του περιοδικού κλείνει μ’ ένα άρθρο του Γιάννη Εγίνογλου για τις εξελίξεις στο ασφαλιστικό σύστημα και τις κινητοποιήσεις για την υπεράσπιση του. Θέμα του άρθρου «Το δημογραφικό “πρόβλημα” και το ασφαλιστικό», που εξετάζει τις άμεσες και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις που θα έχει στο μεγαλύτερο τμήμα του λαού μας το γκρέμισμα του ασφαλιστικού συστήματος, αποκαλύπτει το μύθο του δημογραφικού «προβλήματος», εστιάζει στο ρόλο της κομματικοποιημένης συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας που οδήγησε τελικά στο ουσιαστικό τέλος του αγώνα εναντίον του αθλίου νόμου που τελικά πέρασε η πολιτική και οικονομική ελίτ, αλλά και σκιαγραφεί περιληπτικά την εναλλακτική πρόταση της ΠΔ για ένα ασφαλιστικό σύστημα που θα καλύπτει πραγματικά τις σχετικές ανάγκες όλων των πολιτών.
Καλή ανάγνωση!