Περί αντι-εξουσιαστικής Οικονομίας - ΤΑΚΗΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ - #22 (Καλοκαίρι

Περιεκτική Δημοκρατία, τεύχος 22 (Καλοκαίρι - Φθινόπωρο 2010)

Αρχικά, δεν μπορώ να πάρω μέρος στη δουλειά του εργαστηρίου σας για πρακτικούς λόγους (...) Όμως και από λόγους αρχής, έχω σοβαρές διαφωνίες για τη μεθοδολογία σας. Ο ίδιος ο τίτλος «αντιεξουσιαστική οικονομία» (που φαντάζομαι τον εφεύρατε για να ταιριάζει με το «ΑΚ») δεν έχει κανένα νόημα, ούτε βέβαια απαντάται πουθενά στην ελευθεριακή ορολογία. Μια μορφή οικονομικής οργάνωσης μπορεί άλλωστε να οριστεί μόνο θετικά, όχι αρνητικά!

Δεύτερον, όπως γράφετε στο συνημμένο κείμενο, ο στόχος σας είναι «να συγκροτήσουμε μια ολοκληρωμένη και πειστική πρόταση χωρίς ελλείψεις και αμφιλεγόμενα σημεία», προφανώς παίρνοντας επιλεκτικά προτάσεις από διάφορα προτάγματα. Ένας μάλιστα από τους εισηγητές σας στο Φεστιβάλ για την Άμεση Δημοκρατία (Θεσσαλονίκη, Σεπτέμβρης 2010) ήταν πιο σαφής για τον στόχο σας να συμβιβάσετε, προφανώς, ασύμβατα προτάγματα, που οι «"διανοούμενοι" από μικρόνοια ή μικροπολιτική δεν μπορούν να κάνουν!». Προφανώς, όχι μόνο αυτή η διατύπωση δείχνει μαύρα μεσάνυχτα για το τι σημαίνει ένα πολιτικό πρόταγμα και γιατί διαφέρει από ένα άλλο — κάτι που δεν αναφέρεται βέβαια σε ...μικρόνοιες και μικροπολιτικές, αλλά σε διαφορετικές κοσμοθεωρίες. Είναι φανερό λοιπόν ότι η άποψη αυτή, που φαίνεται συμμερίζεστε όλοι στο εργαστήρι, κινείται στα όρια ενός μεταμοντέρνου «αναρχισμού» που δεν μπορεί ν’ αντιληφθεί ότι τα μέρη ενός προτάγματος είναι αναπόσπαστα τμήματα ενός ενιαίου συνόλου. Αυτό σημαίνει πως, δεδομένου ότι τα διάφορα προτάγματα είναι συνήθως ασύμβατα μεταξύ τους, θα ήταν ανοησία και μόνο να σκεφτούμε ότι μπορούμε να πάρουμε α-λα-καρτ κάποια στοιχεία ενός προτάγματος που μας αρέσουν και να τα ενώσουμε με αυτά κάποιου άλλου, σε μια υπέροχη μεταμοντέρνα σούπα.

Για να το κάνω απλό, δεν μπορείς να συνδυάσεις τις προτάσεις μας για οικονομική δημοκρατία σαν τμήμα μιας ΠΔ που θεμελιώνεται στους “δήμους” (με την ευκαιρία, από πολλά χρόνια έχω εγκαταλείψει τη θεμελίωση της δημοκρατίας στις κοινότητες του Μπούκτσιν και, επομένως, το πολιτικό μέρος της ΠΔ διαφέρει ριζικά από αυτό του Μπούκτσιν παρά το ότι υπάρχουν και κάποιες ομοιότητες[1]) με τις προτάσεις του Μπούκτσιν για μια «ηθική οικονομία», εφόσον η οικονομική δημοκρατία προϋποθέτει σπάνη αγαθών ενώ του Μπούκτσιν υποθέτει ότι ζούμε σε μια κοινωνία μετα-σπάνεως. Ούτε βέβαια μπορείς να συνθέσεις οικονομική δημοκρατία με το Πάρεκον που προτείνει συμβούλια εργατών και …καταναλωτών, ενώ εμείς μιλάμε για συνελεύσεις δημοτών. Ούτε μπορείς να συνθέσεις το μοντέλο του Καστοριάδη με την οικονομική δημοκρατία, γιατί το πρώτο προϋποθέτει χρηματική οικονομία (όπως παρόμοια το Πάρεκον δεν αποκλείει την ύπαρξη Κράτους), ενώ εμείς μιλάμε για α-χρήματη και α-κρατική οικονομία και κοινωνία. Τέλος, είναι αστείο να συνθέσεις την απο-ανάπτυξη με την ΠΔ όταν η πρώτη, αντίθετα με τη δεύτερη, απορρίπτει την άμεση δημοκρατία ως πολίτευμα, ενώ, από την άλλη, δεν απορρίπτει ολοκληρωτικά την οικονομία της αγοράς, της οποίας η οικονομία ανάπτυξης είναι αναπόφευκτο προϊόν.

Ελπίζω λοιπόν να καταλαβαίνεις γιατί διαφωνώ κάθετα με την όλη μεθοδολογία σας. Αν κάνατε μια έρευνα των συγχρόνων προταγμάτων για να βρείτε ποιο σας ταιριάζει καλύτερα αυτο θα ήταν μια λογική πρόταση και θα ήμουν πρόθυμος να μετάσχω στις εργασίες σας. Αλλά να μετάσχω στην κατασκευή μιας μεταμοντέρνας σούπας που θα βαφτίσετε «αντιεξουσιαστική οικονομία» είναι κάτι εντελώς αντίθετο με τη δική μου προβληματική (και πιστεύω και με την προβληματική των Μπούκτσιν, Καστοριάδη κ.λπ. — αν θα ήταν συμβατή με κάτι θα ήταν μόνο σε σχέση με το Πάρεκον που δεν είναι όμως καν πολιτικο πρόταγμα, αλλά απλά ένα οικονομικό μοντελάκι στο οποίο τώρα κοτσάρουν και κάποιες σκέψεις για συμμετοχική πολιτική κ.λπ.. Όσον αφορά το θέμα των «διαξιφισμών» μου με την ΑΚ και τη σχέση της με την Άμεση Δημοκρατία, είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι έκαναν ολόκληρο φεστιβάλ για την άμεση δημοκρατία όπου κάλεσαν από Παρεκονιστές μέχρι απο-αναπτυξιακούς (που ελάχιστη σχέση έχουν με την ΑΔ) αλλά απέκλεισαν την ΠΔ που είναι το μόνο συγκροτημένο πρόταγμα που θεμελιώνεται στην ΑΔ ως ΠΟΛΙΤΕΥΜΑ και όχι απλά ως διαδικασία (όπως κάνουν οι Παρεκονιστές και οι απο-αναπτυξιακοί...).

Ελπίζω οι παραπάνω διευκρινίσεις μου να είναι σαφείς και να έγινε καθαρό ότι θα ήμουν πρόθυμος άλλη φορά που θα κατεβώ στην Ελλάδα να μετάσχω στις εργασίες σας, ή ακόμη και τώρα ν’ απαντήσω γραπτά σε κάποιες ερωτήσεις σας, (τις οποίες θα μπορούσατε να συζητήσετε και με μέλη της ομάδας της Αθήνας), ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΟΜΩΣ ότι απλά συζητάτε διάφορα σύγχρονα προτάγματα για να δείτε ποιο σας εκφράζει καλύτερα και όχι για να κάνετε κάποιου είδους σούπα από τμήματα τους — και αυτό σημαίνει ότι θα έπρεπε ν’ αλλάξετε ουσιαστικά τη μεθοδολογία σας και τους στόχους του Εργαστηρίου σας.

[1] Βλ. Τάκης Φωτόπουλος, «Κοινωνική Οικολογία / Κομουναλισμός και Περιεκτική Δημοκρατία», Περιεκτική Δημοκρατία, αρ. 17 (Άνοιξη/Καλοκαίρι 2008).